Categorie: Science Fiction

SF/F/H Gedichten gezocht!

Een leuke oproep van onze vrienden bij Ganymedes:

Voor de jaarlijkse verzamelbundel Ganymedes met sciencefiction, fantasy en horror, die in 2025 voor de 25ste keer zal worden samengesteld, zijn we op zoek naar niet eerder gepubliceerde gedichten in deze genres. Het accent van de bundel ligt op korte verhalen, maar sinds 2012 worden ook gedichten opgenomen, onder andere van Ingmar Heytze, Nanne Nauta, Leo Mesman, Titia Beukema, Fred Bloemink, Annette Akkerman, Jan J.B. Kuipers en Martijn Adelmund. De bundel wordt samengesteld door Remco Meisner en Paul van Leeuwenkamp. Inzenden is mogelijk tot 1 juni 2025 naar info@fantastische-vertellingen.nl
Zie voor alle regels: www.ganymedes.net

Voor het insturen van korte verhalen kunnen jullie uiteraard ook altijd bij ons eigen verenigingsblad HSF terecht.

Final Fantasy XVI – Grimdark Chocobos – HSF 2023/3

Final Fantasy XVI: Grimdark Chocobos


De roman De Goede Zoon, waarmee Rob van Essen in 2019 de Libris literatuurprijs won, is een valstrik voor lezers van Nederlandstalige literatuur. Het begint als zoveel literaire romans met een blanke man in een midlife crisis, die zijn onbestemde gevoelens uit in spitse observaties over de Nederlandse samenleving en zijn strikte christelijke opvoeding. Gaandeweg worden er echter steeds meer science-fictionelementen in de roman verwerkt, tot het eindigt als je reinste near future sciencefiction. Het boek is als drijfzand, dat de lezer van Nederlandstalige Literatuur het gevoel geeft dat die zich op bekend terrein begeeft, maar die langzaam en onherroepelijk de sciencefiction in zuigt.

De Goede Zoon, juist door deze manier van omgaan met sciencefiction, heeft mij doen beseffen dat Nederlandstalige literatuur een genre is net als sciencefiction, fantasy, thrillers en al die andere boeken die als genreboeken worden weggezet. Ook Nederlandstalige literatuur heeft zijn eigen terugkerende elementen en thema’s, verwachte verhaalstructuren en stijlelementen en zijn eigen clichés. Het is juist die geleidelijke overgang van het ene genre naar het andere dat de elementen van beide zo mooi met elkaar contrasteert.

Nu verwacht ik dat sommigen van jullie terugkijken naar de titel van dit stuk en zich afvragen wat dit alles te maken heeft met Final Fantasy, Grimdark of Chocobos. Ontwikkelaar Square Enix heeft met dit meest recente deel van een van de belangrijkste Japanse fantasycomputerspelreeksen een poging gedaan om het spel aantrekkelijker te maken voor de Amerikaanse en Europese markt. Dit is niet de eerste keer dat ze dit proberen. Sinds Final Fantasy XII uitkwam in 2006 is de serie immers steeds meer afgedwaald van de turn-based gevechtssystemen richting meer actie georiënteerde speelstijlen welke populairder zouden zijn in de westerse markt. Final Fantasy XVI gaat hier zeker verder in dan eerdere spellen in de reeks. Maar wat deze poging voor mij extra interessant maakt is dat ze dat ook proberen met dezelfde methode die Rob van Essen gebruikt in De Goede Zoon. Ze presenteren een wereld en een verhaal die sterk aanhaken op wat zij zien als de huidige standaard binnen de westerse fantasy. Gaandeweg introduceren ze steeds meer elementen uit het subgenre van fantasy dat zich de afgelopen paar decennia gevormd heeft in de Japanse computerrollenspellen (JRPGs). Net als bij de Goede Zoon is het heel verhelderend om te zien welke elementen er tijdens het verhaal achtergelaten worden.

Bij welke stroming van de westerse fantasy de makers van Final Fantasy XVI aanhaken zal wel duidelijk zijn aan de hand van de titel van dit artikel. Ze putten uit de Grimdark en dan om heel precies te zijn bij A Song of Ice and Fire/Game of Thrones van George R.R. Martin. Wat zijn nou de elementen die uit dat werk zijn overgenomen die we nog niet vaker in Final Fantasy hebben gezien? Het antwoord is simpel: middeleeuwse taferelen, veel bloed en seks.

Dit is de eerste Final Fantasy in ruim twintig jaar die zich afspeelt in een pseudo-middeleeuwse wereld: kastelen en ridders, koningen en koninginnen, prinsen en prinsessen. Natuurlijk rijden de ridders op de voor de serie iconische loopvogels genaamd Chocobos in plaats van op paarden, want het blijft natuurlijk wel Final Fantasy. Gedurende de proloog wordt de heersende familie van het Groothertogdom Rosaria op een kritiek moment verraden en wordt de enige overlevende zoon, hoofdpersoon Clive, tot slaaf gemaakt. Het is een segment dat zo uit de pen van George R.R. Martin had kunnen vloeien. Afgezien, natuurlijk, van het gevecht tussen twee reusachtige wezens dat de climax van de proloog vormt. In de eerste akte, dat zich zo’n 13 jaar na de proloog afspeelt, blijft het Grimdarkgehalte hoog. Naar mijn weten is dit de eerste Final Fantasy waar personages rondlopen met bloed besmeurde gezichten en waar expliciete seksscènes en naakte personages (alhoewel met strategisch geplaatste ledematen) in voorkomen. Het is niet de eerste Final Fantasy waarin vrouwelijke personages er bekaaid vanaf komen, maar dit is de eerste keer dat seksueel misbruik als achtergrondverhaalelement voor een van die personages wordt opgevoerd. Niet dat ik pertinent tegen het gebruik van seksueel geweld in fictie ben, maar hier voelt het heel erg als een afvink-moment, een Grimdark-element dat ook nog even de revue moest passeren. In diezelfde trend is er ook een chronisch gebrek aan melanine onder de personages in het spel. Maar ere wie ere toekomt, het is waarschijnlijk deze zelfde afvinkmentaliteit die heeft geleid tot voor zover ik weet het eerste duidelijk heldhaftige homoseksuele personage in Final Fantasy.

Maar we zien ook steeds meer elementen terugkomen die we meer associëren met de typische smaak van Fantasy die zich in Japanse computerspellen heeft ontwikkeld. Niet al te lang na de proloog kijkt Clive uit over een vlakte vol met de neergestorte wrakken van gigantische luchtschepen die daar al millennia lang liggen. Er wordt gevochten tegen robots en we onderzoeken ruïnes van deze letterlijk en figuurlijk gevallen beschaving voor wie technologie en magie eender waren. Hoe verder het verhaal vordert worden de Grimdark-elementen steeds meer naar de achtergrond gedreven. Niet dat ze helemaal verdwijnen, maar ze worden veel minder prominent. Tot het moment dat we uitkomen bij de kleine groep rebellen die het opnemen tegen de gevestigde orde. Deze strijd brengt onze helden natuurlijk in conflict met God, of althans een sciencefictionachtige twist op dat concept. Oftewel, wel wat begon als pure Grimdark (met Chocobos) eindigt als een typische jRPGs.

Ondanks de kritische punten die ik hierboven heb beschreven heb ik genoten van het spel, genoeg om er ruim honderd uur van mijn leven aan te spenderen. Het is boven alles een prachtig spel, met epische gevechten, wonderlijke landschappen en fantastische muziek. Final Fantasy staat al jaar en dag bekend om de kwaliteit van de vormgeving en dit spel is een waardige opvolger in die traditie. De architectuur van die gevallen beschaving, die ik alleen kan omschrijven als magitech-gothic, was voor mij wat dat betreft een hoogtepunt. Het gevechtssysteem, alhoewel het niks meer wegheeft van het turn-based systeem van oudere Final Fantasy spellen, heeft mij van begin tot einde kunnen vermaken. Alhoewel het verhaal echt niet het meest originele is heeft ook dat mij tot het eind weten te boeien.

Maar toch blijft er het gevoel dat het spel een onbedoelde aanklacht is tegen westerse fantasy. Hier wordt vanuit een andere fantasytraditie gekeken naar wat er in het westen wordt gedaan en gezegd: dus dit is wat jullie willen. Final Fantasy XVI zet ons een spiegel voor en we moeten ons afvragen, wiens schuld is het dat wat we zien in die spiegel niet altijd even positief is?

Deze recensie, door Eddie A. van Dijk, is eerder verschenen in HSF (2023/3).

FINAL FANTASY XVI | SQUARE ENIX.

Verteerbaar – Interview met Martijn Lindeboom – HSF 2023/3

Verteerbaar is een bundel met vijf essays van wetenschappers en vier sciencefictionverhalen van speculatieve auteurs over de eiwittransitie. De bundel is samengesteld door Martijn Lindeboom en vormgegeven en geïllustreerd door Remco Nieboer.

Wat is nu het belang van nadenken over eiwittransitie?

De overgang van het eten van dierlijke proteïne naar een plantaardig dieet ligt heel gevoelig. Bij boeren, bij vleeseters, bij conservatieven, bij mensen die tegen verandering zijn. Het roept heel veel emotie op en daarmee weerstand. We kunnen het ons als mensheid niet langer veroorloven te wachten met de eiwittransitie, maar ook de energietransitie en al die andere maatregelen die we moeten nemen om het menselijk leven op aarde te redden. Door interessante, onderbouwde en voelbare toekomstperspectieven te schetsen, zoals in Verteerbaar, hopen we enkele twijfelaars over de streep te trekken.

Heel interessant: de nieuwe gedeputeerde van Provincie Groningen voor Landbouw nam het eerste exemplaar van Verteerbaar in ontvangst en was lovend, zowel over de wetenschappelijke essays, als de verhalen. Dat is opvallend, omdat zeker het laatste verhaal gaat over een utopische toekomst zonder vleesconsumptie en zelfs zonder boeren… en de gedeputeerde is lid van de BBB. Wellicht dat we dus al wat mensen aan het denken hebben gezet.

Hoe is dit project ontstaan?

Kunstgalerij Artphy is al een aantal jaren bezig met het bespreekbaar maken van maatschappelijke thema’s door middel van kunst. Vaak zijn dat tentoonstellingen, concerten, theatervoorstellingen en lezingen met een bepaald thema, en nu voor de derde keer is er ook een feit-en-fictieboek uitgegeven. Het feit-en-fictieconcept is door mij bedacht, ik heb inmiddels acht boeken met dat concept geschreven en/of samengesteld, waarvan drie voor Artphy.

In 2018 ging het over klimaatverandering, met het boek Grontopia. Daar hoorde ook een schrijfwedstrijd bij en meerdere in het genre bekende auteurs leverden een verhaal voor de bundel. In 2022 was het thema heksenvervolging en hoe die nog steeds doorwerkt in de man-vrouwverhoudingen, met het boek Heks! ten gevolge.

Tot eind oktober 2023 is de expositie ‘Verteerbaar’ in Artphy te zien: biokunst geïnspireerd op een toekomst waar we vooral plantaardig eten. In dat kader zijn door wetenschappers vijf uiteenlopende essays geschreven, over stikstofafvangst door planten, de geschiedenis van voedsel, DNA-aanpassing van gewassen en dergelijke. Daarbij hebben vier auteurs van speculatieve fictie elk hun eigen fictieverhaal geschreven, te weten: Christien Boomsma, Roderick Leeuwenhart, Bianca Mastenbroek en Martijn Lindeboom. Samen is dat Verteerbaar het boek geworden. Remco Nieboer heeft de illustraties en vormgeving verzorgd.

Welke mogelijkheden zie je nog meer voor het genre op het gebied van samenwerking tussen schrijvers en wetenschappers?

Die zijn er heel veel. In het verleden heb ik samengewerkt met archeologen, sociologen, historici, klimatologen, biologen, juristen en natuurkundigen en dat heeft historische fictie, sciencefiction, fantasy, horror, thrillers en realistische verhalen opgeleverd. Ik droom nog steeds van een bundel met sciencefictionverhalen bij wetenschappelijke artikelen over ruimtevaart, nanotechnologie, (echte) AI, kwantumcomputers en andere harde SF-onderwerpen, maar tot nu toe durven uitgevers dat nog niet aan. De mogelijkheden zijn eindeloos, net als de fantasie.

Heb je nog andere leestips over dit onderwerp?

Eiwittransitie is een nogal specifiek onderwerp. Daarom krabde ik me ook aanvankelijk op de kop over wat voor verhalen je daar over zou kunnen schrijven. Volgens mij is dat heel goed gelukt met Verteerbaar, maar ik ken zo niet echt boeken over dit niche-onderwerp, zeker niet met een fictieve insteek. Natuurlijk zijn er wel erg veel wetenschappelijke artikelen en boeken hierover.

Meer in het algemeen is mijn ‘go to’ aanrader voor alles wat te maken heeft met transities die de mensheid moeten redden: The Ministry for the Future van Kim Stanley Robinson. Het begint als een dystopisch verhaal van de menselijke ondergang op onze planeet, maar Robinson weet dat door allerlei prachtige, op wetenschap gebaseerde vignetten rond de hoofdverhaallijn om te keren. En dat hij denkt dat er ook klimaatterrorisme nodig is om als soort te overleven, dat neem ik dan maar op de koop toe.

 

Martijn Lindeboom schrijft voornamelijk fantasy en sciencefiction, met uitstapjes naar non-fictie, historische fictie, thrillers en horror.

Samen met Debbie van der Zande schreef hij Hoe schrijf ik fantasy en sciencefiction? voor de Schrijfbibliotheek van Atlas-Contact. Voor Luitingh-Sijthoff stelde hij de bundel Halloween Horror Verhalen samen (met daarin twee van zijn verhalen) en voor uitgeverij De Geus stelde hij met Vamba Sherif de bundel De komeet met speculatieve verhalen samen. Inmiddels zijn er zo’n negentig van zijn verhalen verschenen in tijdschriften, bundels en boeken.

Hij is redacteur, schrijfwedstrijdencoördinator en SF&Fantasy-expert bij Lezers community Hebban.nl, waar hij o.a. de Harland Prijs voor speculatieve verhalen bestiert. Ook is hij schrijfdocent bij de Schrijversacademie en ArtEZ Creative Writing.

Dit interview is eerder verschenen in HSF (2023/3).

Programma 9000con bekend!

Op 5 mei 2024 is er in zaal QLT te Sint-Amandsberg bij Gent de SF/F/H-conventie 9000con, met lichte nadruk op SF.

Het gaat om een samenkomst in de middag: van 13u30 tot 18u30, met last call voor aankopen en drankjes om 18u. We voorzien verkoopstandjes (nieuwe boeken, tweedehandsboeken, bookish gifts), lezingen en panelgesprekken. Dit is het programma:

  • Anaïd Haen & Django Mathijsen: De sociologische impact van technologie
  • Guido Eekhaut: Interview door Finn Audenaert over zijn leven en werk
  • Johan Klein Haneveld: Klimaatverandering en sciencefiction
  • Charles van Wettum: Sciencefiction: ontspanning of maatschappelijk relevant?
  • Marjan Brouwers: De aantrekkingskracht van het onheilspellend realisme van dystopische verhalen
  • Philippe Gijsels: Wat sciencefiction ons kan leren over de nieuwe wereldeconomie
  • Patrick Van de Wiele: Sciencefiction in muziek

De voorverkoop loopt nu. Tot en met 14 april kost een ticket €10, daarna €15.

Meer info op: https://9000con.qlt-events.com/

Literatuurfestival Het Grote Gebeuren, 10 februari in Groningen

FEIT, FABEL EN FICTIE OP LITERATUURFESTIVAL HET GROTE GEBEUREN

Met het thema Feit, Fabel, Fictie biedt literatuurfestival Het Grote Gebeuren de bezoeker een nieuwe blik op de wereld. Bekende schrijvers en nieuw talent geven op 10 februari 2024 een veelzijdige invulling aan dit thema. Science fiction, de griezelroman, politieke drama’s, Groningse sprookjes en poëzie, het komt allemaal voorbij tijdens Het Grote Gebeuren. Gecombineerd met de interessante line-up zet NOORDWOORD samen met Forum Groningen weer een mooi boekenfeest neer.

De rol die literatuur in een samenleving kan spelen staat centraal. Toekomstfantasieën komen tot leven in het programma Science fiction: fiction? Er wordt gediscussieerd over literatuur die van feiten fictie maakt en zo ander licht schijnt op de vluchtelingenproblematiek. Bezoekers kunnen meer leren over Loesje en het creatief activisme en het sadisme van Reynaert de Vos, het publiek wordt ook aangezet tot kritisch nadenken over auteurs met bedenkelijke opvattingen en hoe je daarmee om moet gaan. Cancelen of blijven lezen?

Naast de thematische programma’s zijn er boeiende interviews met grote Nederlandse én internationale namen als Adriaan van Dis, de Britse science fictionauteur Adrian Tchaikovsky, de Zuid-Afrikaanse dichter Ronelda S. Kamfer en de Oostenrijkse romanschrijver Robert Menasse. Vier debutanten komen vertellen over hun eerste boek: Gijs Wilbrink over De beesten, Jante Wortel over Weerlicht, Bilal Al Mashta over Coulis en Tiemen Hiemstra over W.

De bezoeker kan als hij wil de hele avond lekker luisteren naar de vele deelnemende auteurs die uit hun werk voorlezen, maar ook genieten van Groningse sprookjes of een poëtische dansvoorstelling. Voor iedereen die griezelen ontspannend vindt, is er het programma Luister en huiver, de comeback van de gothic novel.

Met volop interessante, actuele en veelzijdige programma’s kan iedereen voor zichzelf een heerlijk avondje uit samenstellen met een mooie mix van ontspanning en verdieping.

Kijk voor meer informatie op: www.hetgrotegebeuren.nl

 

 

 

 

 

 

Tweede lezersenquête van de Fantastische Unie

Van 1 tot 15 november 2023 zet de Fantastische Unie voor de tweede keer een grootschalige lezersenquête op:

In een vijfentwintigtal vragen zullen we peilen naar het lees-, koop- en leengedrag van Nederlanders en Vlamingen die ‘fantastische’ boeken lezen: fantasy, sciencefiction , horror en/of YA met deze kenmerken. Of je in het Nederlands, het Engels of het Klingon leest, maakt daarbij niet uit. Deze vragen zijn voor jou.

Welke vragen mag je verwachten?

De Fantastische Unie wil graag weten waar je het afgelopen jaar je leesinspiratie vandaan haalde, waar je je boeken kocht, of je in het Nederlands las of in het Engels en waarom, of je liever een papieren boek dan wel e-book las enzovoort. Kortom, het zijn vragen over wat jij het liefste doet: ‘fantastisch’ lezen.

En je hoeft het niet voor niets te doen!

Onder de deelnemers verloot de Fantastische Unie maar liefst 30 Nederlandstalige ‘fantastische’ boekenpakketten. Elk pakket bevat drie boeken, geschonken door de volgende uitgevers en selfpubbers:

Het genre (fantasy, SF, horror , ‘fantastische’ YA of een gemengd pakket) kies je zelf.

Al wat je hoeft te doen, is op de link klikken:

https://peilingsffhnoden.qualtrics.com/jfe/form/SV_ezieMHMAfEszN4O

De link mag je overigens naar hartenlust delen. Graag zelfs! Tenzij je dat boekenpakket natuurlijk voor jezelf wilt houden…

Als je wil meeloten voor de boekenpakketten, geef dan aan het einde van de enquête aan wat voor pakket je wil winnen en nog belangrijker: geef je e-mailadres op! Winnaars krijgen vóór eind november bericht, de gewonnen boeken worden met een stapeltje flyers (over nog meer leesvoer) en ander leuks zoals boekenleggers thuisgestuurd.

Wat is het doel van deze enquête?

Met deze enquête wil de Fantastische Unie een zo goed mogelijk beeld krijgen van de lees- en aankoopvoorkeuren van ‘fantastische’ lezers in Nederland en Vlaanderen. Er wordt best veel onderzoek gedaan naar Nederlandse en Vlaamse leesvoorkeuren, maar die onderzoeken zijn algemener en gaan meestal over alle genres. De enquête van de Fantastische Unie richt zich specifiek tot lezers die gek zijn op ‘fantastische’ young adult of fantasy, sciencefiction en/of horror voor volwassenen.

Waar kan ik de resultaten nalezen?

De resultaten zullen worden gepubliceerd op de website, onder onderzoek, eigen enquêtes. De resultaten van de vorige lezersenquête vind je eveneens daar terug:

Enquêtes & onderzoeken

 

 

 

 

 

 

 

HSFCon 25-26 maart 2023

HSFCon 2023 vindt op zaterdag 25 en zondag 26 maart 2023 plaats in Van der Valk Hotel Sneek. HSFCon is er voor alle liefhebbers van Science Fiction, Fantasy en Horror.

Het wordt weer een weekend vol panels en lezingen over alles wat de genres ons te bieden hebben, met een flinke vleug wetenschap. Kijk je ogen uit en koop je beurs leeg bij onze standhouders, doe mee aan workshops en breng tijd door met andere fans. Foto’s van vorig jaar vind je hier.

Het programma wordt binnenkort bekend gemaakt, dus houd de website in de gaten! Ook vind je op onze website meer informatie over onze eregasten en gasten, het hotel en wat je je verder ook afvraagt 🙂

Is je interesse gewekt? Bezoek onze website en like HSFCon op Facebook!

Wil je op de beursvloer staan met je eigen boeken, illustraties of handgemaakte fan-items? Doe je graag mee aan het programma? Neem dan contact op via info@hsfcon.nl, of via Facebook Messenger.

Kaartverkoop is nu live op de website.

Het Evoluon – Retrofuture – HSF 2022/3

Ruimteschip Aarde vertrekt opnieuw vanuit Eindhoven

Ik wist niet wat ik las: het Evoluon is weer open! Als iets een belangrijke bron is van mijn SF-passie is het dat bekende niet-vliegende object in de vorm van een schotel. SF heeft voor mij altijd te maken met futuristische techniek en wetenschap en met de heropening na 33 jaar is de niet-vliegende schotel voor mij een bron van sentiment en hoop. De eerste expositie RetroFuture van de organisatie Next Nature is een mix van technologie, kunst en natuurhistorie.

Hoe klein ik ook was, ik herinner me heel goed de beeldtelefoon in het vroegere Evoluon. De schotel staat alweer 56 jaar in Eindhoven sinds de opening in 1966. Philips’ showcase voor wat er indertijd mogelijk was maar nog lang niet uitgerold in de maatschappij, maakte een enorme indruk op me. In tegenstelling tot vele scholieren die uit heel Nederland met de klas ernaartoe gingen, weet ik nog dat ik er met mijn ouders was. Ik was niet weg te slaan bij alle apparaten,  de wetenschappelijke informatie en de blik op de toekomst die er werd gegeven. Diepgaandere gedachten had ik er indertijd zeker niet bij. Tegenwoordig is dat wel anders en ben ik erg enthousiast over de achtergrond van RetroFuture.

“Het is onze plicht om optimistisch te zijn over de toekomst”, zegt Next Nature-directeur (en filosoof, kunstenaar en oprichter) Koert van Mensvoort er zelf over. “Je kunt zeggen: oei, het gaat helemaal mis met de aarde, maar als je echt begaan bent met de planeet, neem dan de moeite een toekomst te creëren zoals jij die graag ziet. Ik denk dat we al onze verbeeldingskracht moeten gebruiken om te kijken hoe we met elkaar op deze planeet een goed leven kunnen leiden. In RetroFuture verbeelden kunstenaars en andere creatieven de wereld van nu en straks. Zo wordt dat idee van hoe de toekomst er uit kan gaan zien minder abstract en krijgen mensen er meer grip op. Er zijn in de loop van de geschiedenis allerlei toekomstscenario’s geschetst, vaak waren dat doemscenario’s.  Aristoteles zei al in de vierde eeuw voor Christus dat de wereld zo vol werd dat die onbestuurbaar zou worden. Paul Ehrlich, beroemd  door zijn boek The Population Bomb, voorspelde dat in de jaren 70 van de vorige eeuw miljoenen mensen in het Westen zouden sterven door voedselschaarste. Kijk naar Amerika en andere westerse landen: daar is eerder een overvloed aan eten (obesitas!) een probleem dan een gebrek aan voedsel. Hoe vaak is het einde van de wereld al niet voorspeld? Maar kijk, we zijn er nog. Let wel, ik wil geen naïef happy-clappy verhaal houden en ontkennen dat er grote problemen zijn. Die zijn er absoluut – het klimaat, voedsel, pandemieën, oorlog – en de mogelijkheid benoemen dat het echt mis kán gaan houdt ons scherp. We staan voor grote uitdagingen. Maar angst kan je belemmeren te zoeken naar oplossingen. Het kan leiden tot verkramptheid. Kijk hoeveel de mensheid al heeft bereikt. Dat vind ik heel hoopvol. Ik pleit ervoor onverschrokken de toekomst tegemoet te treden. Er is niet één toekomstscenario, er zijn er meerdere. Wij bepalen zelf waar we uitkomen.”

Waar gaan we naar toe?

Wederom is er in het Evoluon een sterk verband met sciencefiction en wordt de werkelijke wereld verbonden met die van de fantastiek. Waar gaan we als mens naartoe? Futurologie is misschien geen sciencefiction, maar wel een grote voedingsbron ervan. Er zijn tien universele toekomstdromen te zien, inclusief een arbeidsloze maatschappij waar robots alles doen. En het verlangen naar onsterfelijkheid. En sciencefiction komt terug in allerlei voorwerpen, zoals de DeLorean tijdmachine uit Back tot the Future, gevolgd door tientallen geportretteerde beroemdheden als Jules Verne, George Orwell en, uiteraard, Chriet Titulaer die uiteindelijk het meest bekend is geworden door het door hem gepresenteerde tv-programma Wondere Wereld.

De huidige tentoonstelling is opgebouwd uit vier sferen: Mindsphere, Technosphere, Biosphere en Geosphere. Om met die laatste te beginnen, daar gaat het om vragen als: waar komen we vandaan, het ontstaan van het universum en de aarde. In de Biosphere gaat het om wat leven is, hoe het evolueert en het verband tussen leven en technologie. In de Technosphere gaat het om hoe het leven op Aarde door technologie transformeert. Technologie is onze volgende natuur, stellen de samenstellers. In de Mindsphere wordt ingegaan op wat dat alles doet voor je persoonlijke leven. Gaan we samenleven met kunstmatige intelligentie? Ontstaat er een planetair bewustzijn?

Toekomstdromen

Nog een link met SF is de nagebouwde tunnel uit A Space Odyssey van Stanley Kubrick. Hierin zie je hoe toekomstdromen aan de wieg staan van ontwikkelingen. Zoals de toekomstdroom van Leonardo da Vinci uit de 15e eeuw leidde tot het werkelijk beschikbaar zijn van vliegen in de 20e eeuw. Maar het gaat verder in het Evoluon, want ook toegepaste kunst wordt erbij gehaald. Hedendaagse kunstenaars beelden hun versie van tien universele toekomstdromen uit. In Corpus Lava. ‘Melt me in the Afterlife’ van Maison the Faux & Esmay Wagemans, wordt de onmogelijke wens om eeuwig te leven verbeeld. Studio SMACK houdt de bezoeker een spiegel voor met de video Tribe Tower, waar kleurloze, bijna transparante figuren rondjes lopen in een al even kleurloze toren. Ook is werk te zien van onder anderen Studio Drift, Driessens & Verstappen, Floris Kaayk, Audrey Large, Michael Mandiberg en Tabita Rezaire.

We zijn allemaal ‘crew members’ van ruimteschip Aarde. Wat is jouw rol? Wat wordt jouw rol in de toekomst? De tentoonstelling wil je daar onder meer met VR-brillen over laten nadenken. Logisch als je ziet wie de ambassadeurs zijn: wetenschappers, een biotechnoloog, filosofen, schrijvers en filmmakers én  astronaut André Kuipers. Kuipers: “Het Evoluon is een uitgelezen plek om vorm te geven aan het ‘ruimteschip Aarde’-plan om alle mensen, jong en oud, een uniek perspectief te bieden op onze planeet en onze toekomst.”

Iedereen astronaut

Ruimteschip Aarde, dat hebben we al vaker gehoord. “Wij zijn allemaal astronauten op het ruimteschip aarde”, zei Wubbo Ockels nadat hij als eerste Nederlander met de Space Shuttle in de ruimte had gereisd. Deze manier van kijken naar de aarde als een ruimteschip was niet nieuw. In 1879 sprak schrijver Henry George in een roman al over de aarde als een ‘goed bevoorraad schip, waarop we door de ruimte zeilen’. In 1965 hield de Amerikaanse diplomaat Adlai Stevenson een voordracht bij de VN, waarin hij benoemde hoe “We samen reizen, als passagiers op een klein ruimteschip, afhankelijk van haar kwetsbare voorraden lucht en aarde.” In diezelfde periode publiceerde architect Buckminster Fuller zijn Operation manual for Spaceship Earth en sprak mediafilosoof Marshal McLuhan de gevleugelde woorden: “Er zijn geen passagiers op ruimteschip aarde, we zijn allen bemanning”.

De organisatie Next Nature zit in 44 landen als internationaal netwerk voor iedereen die interesse heeft in het debat over onze toekomst. Een toekomst waar biologie en technologie met elkaar fuseren. De organisatie wil voorwaarts in de natuur, niet terug naar de natuur. Al die gedachten en ideeën wil het nieuwe Evoluon levend houden. De toekomst is wel tijdelijk, want de huidige tentoonstelling duurt tot eind maart. Daarna komen er nieuwe tijdelijke en vaste tentoonstellingen vanuit het gedachtegoed van Next Nature.

https://nextnature.net/retrofuture

Dit artikel, door John van Duin, is eerder verschenen in HSF (2022/3).