Auteur: Jos Lexmond

*Maansikkels tellen – Tais Teng & Jaap Boekestein (SF)
Uitgeverij Macc, Rijen (2023)
279 pagina’s; prijs 24,95
Omslag & Illustraties: Tais Teng

Tais Teng en Jaap Boekestein. Het is een van de mooiste schrijverscombinaties van dit moment. Hoewel Tais Teng een reputatie heeft van samenwerkingen met andere schrijvers, is de samenwerking met Jaap Boekestein toch een die al lang standhoudt! Beide heren moeten elkaar bijzonder liggen. Die samenwerking heeft zijn weerslag in prachtige verhalen met prachtige titels. De een nog mooier dan de ander en dat geldt zeker ook voor de titels. Beide heren kunnen er alleen ook wat van, maar samen bereiken ze onnavolgbare hoogtepunten! Niet alleen zijn zij dol op lange en vreemde titels, maar wij (ikzelf in ieder geval wel) zijn er ook dol op!

‘Maansikkels tellen’ is alweer zo’n hoogtepunt met een prachtige titel! Het is een SF-bundel met een vijftal verhalen, met een harde omslag en een idioot mooie illustratie van Tais Teng. Een aantal van de verhalen (zeg maar novelles) zijn volgens mij (ergens in november 2021) op facebook gelezen) uit vertaling uit het Engels afkomstig, ‘Maansikkels tellen’ zelf, is een nieuw verhaal en ‘Heidelberg, Mon Amour’ verscheen eerder in Fantastische Vertellingen 47 in 2017 (en in EdgeZero uit 2018). De verhalen die uit het Engels terugvertaald werden… dat gaat voor een Fandata bibliograaf nog een hele tour worden. Wat was de Engelse titel, waar en wanneer zijn ze verschenen en wie is de vertaler? Misschien is de info wel bij een van de heren te bekomen. Daar gaan we maar van uit! Maar toch… voor de grap heb ik ‘Elf Aforismen van de Afwezige Keizer’ door translate gehaald en voorwaar… het resultaat was: ‘Eleven Aphorisms of the Absent Emperor’. Dat was nog niet zo moeilijk. Nu die titel in de google zoekbalk gekieperd! Dat werd niets! Bij ISFDB… geen doen (weet je hoeveel titels Tais Teng (zonder die in ‘Maansikkels tellen’) alleen, of samen met iemand anders geschreven heeft? In Fandata.nl staan er 702! En Jaap? 203! En… het is helemaal niet zeker (helaas) dat Fandata.nl compleet is!). Zucht… dus toch maar bij de mannen proberen! Waarom moeilijk als het ook gemakkelijk kan! In afwachting van het een en ander, lopen we de verhalen maar eens in willekeurige, doch lineaire volgorde, langs!

-Maansikkels tellen (SF)
Een verhaal over een hopeloze liefde. Een maansikkel meer, en… Prachtig verhaal met zoveel geweldige details, daden en mogelijkheden, waardoor ik geen enkele poging doe ze allen mee te exploreren. Ik zal me beperking tot de omschrijving van de plek, waarin een en ander zich afspeelt, namelijk: Het zonnestelsel! Waar de mensheid overal, zelfs op de meest onleefbare en onbereikbare plekken, brokken en stukken (planetoïden, kleine manen, grote rotsen en ander ruimtepuin) vandaan heeft gesleept en een nieuwe plek onder de zon heeft gegeven. De Pavane zwerm. Het idee alleen al, is adembenemend! Het idee achter het verhaal is dat je vanaf Sedna ontelbare maansikkels ziet. Tegen deze unieke achtergrond, speelt ‘Maansikkels’ zich af. Ik voorzie hier in de toekomst meer verhalen vandaan komen. De omgeving is te mooi om te laten rusten!
-Heidelberg, Mon Amour (SF)
Een afgewezen liefde en dus een onmogelijke liefde. Een AI uit het einde der tijden, het sluiten van de oude tijdlijn en het openen van een nieuwe. Bijna alles behoort tot de mogelijkheden. Maar… er zijn regels, om het onmogelijke mogelijk te maken. Thijs en Jaap vouwen en vlechten een wonderlijk verhaal dat.… waarnaartoe leidt? In het begin zoeken zij, of misschien wel: jij, naar verbinding, naar begrip. Mooi!!! Heel erg mooi verhaal. Mijns inziens een nieuwe opname in EdgeZero waardig!
-Drie Totemdieren van de Verslonden Aarde (SF)
Alweer een onbesuisde, waanzinnig gecomponeerde en rijke originele toekomst. De Imridell hebben de mensheid opgesloten en buitengesloten van de ruimte. Een nieuwe aarde is hen beloofd, maar wanneer komt die nieuwe aarde. Wanneer kunnen ze ontsnappen aan de gevangenis van de Imridell en Troggers. Aardse techniek is in de ban. De Imridell zijn veel te bang dat de mensen hun oude techniek herontdekken en uitbouwen. Uiteindelijk koopt Timoty een polshorloge van de Troggers. Het is een stabiele versie 3.1 van de zelfregulerende nano’s van Bezos GmbH. Zijn slogan is: “Wat u weet te bereiken, kunnen wij bouwen”. Is stabiele versie 3.1 de uitweg, de verlossing voor de gevangen mensheid? Pracht verhaal, waarin de ideeënrijkdom (waar halen ze het allemaal vandaan?) van de beide schrijvers een hoge vlucht nemen. Ze zijn welhaast niet bij te houden, zo snel vuren ze hun denkbeelden op ons af!
-Elf Aforismen van de Afwezige Keizer (SF)
Zonder de voorkomende, dan wel de nakomende verhalen te kort te willen doen, wil ik even mededelen dat Tais en Jaap met dit verhaal hun Magnum Opus (inderdaad… met Hoofdletters) hebben geschreven! Oplichterij, nieuwlichterij en volksverlakkerij van het zuiverste water, is aan de orde van de dag. Alles wat maar helpt om de keizerlijke macht aan het bestuur te houden.
-Verhalen van de Zilveren Weg (SF)
Ah… hij slaakte een kreet van genot. Jaap en Tais bezigden een archaïsch taalgebruik in dit verhaal, een gebruik dat de lezer dezes meer dan beviel. Zelden werd dit nog gebruikt en des te meer node gemist. Niet allen archaïsch, maar ook lyrisch, a-lyrisch, gepokt en gemazzeld, kortom alles waar deze lezer naar snakt! Een verhaal naar zijn hart, vele wegen, vele omwegen, maar met een einddoel dat staat. Kortom… een prachtverhaal, ofwel een verhaal zonder weerga. En een prachtige afsluiter van deze bundel én niet gespeend van humor ende grappen en grollen, waarvan ik de vrijheid neem er eentje te noemen, zoals… kunnen jullie mijn derde been signeren!

Al met al een bundel om van het smullen en wat mij betreft… had het wel driedubbel zo dik mogen zijn. Mocht je er niet genoeg van hebben gekregen… in de anthologie ‘Verhalen Vertellers 5’, staat ‘En achter de Muur een woestenij vol geparfumeerde Perzen’. Ik schreef toen in de recensie (zie de site van het NCSF): “Ik mag een boon worden als dit geen verhaal is, dat niet echt meer in Maansikkels tellen paste qua lengte, dan wel breedte.” Ik werd geen boon, dus mag je (en ik) gevoeglijk aannemen dat het zo was. Dus… die ook aanschaffen en er je voordeel mee doen. Er staan ook nog losse verhalen van beide heren in!

Hoe het ook zij… ik had ontzettend veel plezier met ‘Maansikkels tellen’. Ik hoop dat ze nog wat meer onvertaalde verhalen ergens hebben staan in oude Engelse uitgaves en snel een nieuwe bundel produceren. Het leven kan ZO mooi zijn!!!

Jos Lexmond

In de Zone – Guido Eekhaut (YSF)
Clavis Uitgeverij, Hasselt – Amsterdam – New York (2023)
Young Adult
291 pagina’s; prijs 21,95
Omslag: Studio Clavis

Drukdoende (als altijd, maar nu een beetje meer dan anders), bleef de recensie van ‘In de Zone’ even liggen wachten op actie van mijn kant. De tijd voor actie is nu gekomen!

‘In de Zone’, de eerste nieuwe uitgave van Guido Eekhaut bij Clavis na de Enigma trilogie, de Nomade trilogie en het afsluitende en verbindende laatste deel: ‘Infinity’. Een reeks in zeven delen waarvan ik enorm van genoten had, maar dat hadden jullie al wel gezien in mijn recensies (nog niet gezien? Kijk op de site van het NCSF). Het was snuiven aan Asimov, Vance en een overgroot deel Guido Eekhaut in Optima Forma!

De info te lezen op de achterkant van ‘In de Zone’ (zonder de opdracht aan de binnenzijde te hebben gespot) deed me meteen denken aan ‘Bermtoeristen’ van Boris en Arkadi Stroegatski. Dat prachtige verhaal verscheen alweer in 1981 als Bruna Zwart Beertje 1943. Het was een belangwekkend verhaal in die tijd, nou ja… in die tijd…. Het verscheen al in 1972 in het Russisch, werd vertaald in het Engels in 1978 (als ‘Roadside Picknick’) en behaalde de tweede plaats van de John W.Campbell Memorial Award in 1978. Maar pas toen het verfilmd was, onder de titel ‘Stalker’ in 1979 door Andrej Tarkovsky (ook genoemd door Guido in het voorwoord) sloeg het pas echt in als een bom. Het daaropvolgende jaar ging de film voor het Westen in première in Cannes. Ik heb die film later gezien op televisie. Donker, rauw, grimmig en somber (als veel Russische films), maar met een schoonheid, die je af en toe naar adem deed snakken. Extra en navenante info over de film: “Velen van de filmproductie zijn vroeg overleden, wat waarschijnlijk te wijten is aan de ongezonde situaties op de set. Stroomopwaarts was een chemische fabriek die giftige vloeistoffen lekte. Eigenlijk was het vreselijk giftig. Veel vrouwen in de filmcrew kregen allergische reacties in hun gezicht. Tarkovski stierf aan kanker aan de rechterluchtpijp. Vermoedelijk heeft het nucleaire ongeluk in 1957 in de Majak-opwerkingscentrale, resulterend in duizenden vierkante kilometers verlaten ‘Zone’ in de omgeving van de reactor deze film beïnvloed”. Nog een detail… de mensen die nu zorgdragen voor de verlaten kerncentrale in Tsjernobyl noemen zichzelf ‘Stalkers’ en het gebied rondom de centrale wordt ‘De Zone’ genoemd. Tot zover over de film. Het zegt voldoende, denk ik!

Een andere persoon die Guido noemde in zijn ‘voorwoord’ is M. John Harrison. Helaas is er nooit iets van hem vertaald in het Nederlands, nog geen verhaal, laat staan een roman. Een van zijn boeken ‘Nova Swing’ (2006) heeft eenzelfde idee, in de basis, als ‘Bermtoeristen’. Alleen daarom al, zou ik hem willen lezen!!! Maar vertalen zal er wel niet meer in zitten. Maar goed… het zij zo… terug dus naar ‘In de Zone’.

Het voorgaande even teruglezend, besef ik wel, dat ik daar veel info verstrekt heb wat in principe niet echt met ‘In de Zone’ van Guido van doen heeft en ik heb erover getwijfeld om het weer weg te halen. Maar… aan de andere kant e-papier is geduldig en wat kan een beetje extra info voor kwaad? Niets toch! Dus gewoon laten staan! En… nu echt over ‘In de Zone’!

Het stadje waar Leny met haar moeder en haar Zusje wonen ligt vlak bij de Zone. Dat gebied is verboden terrein sinds er vijftig jaar geleden buitenaardse bezoekers op bezoek waren. In de Zone worden nog steeds objecten gevonden die de aliens hebben achtergelaten. Als Lenny de Zone in moet om geld te verdienen voor haar zieke moeder, willen enkele smokkelaars met haar mee. Er blijkt meer te vinden dan alleen objecten.

Het is een prachtige vertelling van hoop en willen weten wat het antwoord is. Ver te zoeken en misschien nooit te kunnen vinden. Wel zeker niet tijdens deze generatie, maar misschien wel door een volgende. Wie weet! Het verhaal van Leny wordt mooi verteld. Wie is ze én wie kan ze zijn in de wereld? Een avatar die wolken onafhankelijk kan laten functioneren? Hoe Guido het ook doet… hij trekt me met grote kracht meteen het verhaal in. Het verhaal van Leny en haar Zusje. Op empathische kanalen, waarvan ik geen weet had dat ik ze bezat, was in binnen 28 pagina’s verkocht en verknocht.

Guido Eekhout vertelt het verhaal van de broers Stroegatski én M. John Harrison (denk ik) opnieuw en voegt er een stevige hoop Guido aan toe waardoor het zijn eigen verhaal wordt! Evenwel brengt hij dit verhaal aan de Young Adults van deze wereld, denkelijk in de hoop dat ze verder op zoek gaan naar de boeken waarop ‘In de Zone’ gebaseerd is en dat ze daar net zo geraakt worden dan hij zelf. Uiteraard onderschrijf ik deze hoop met alle macht!

Ik zit al, met enig ongeduld, te wachten op de aankondiging van Clavis voor het navolgende boek van Guido. Er zijn nog universa te over (!) om in te duiken en een eigen onnavolgbare voorstelling van te maken. Ik moet me inhouden om geen suggesties te doen, maar als ik dat toch zou moeten doen… je weet me te vinden, Guido!!!

Jos Lexmond

De invasie – Dimitri Casteleyn (SF)
Uitgeverij Prometheus, Amsterdam (2023)
221 pagina’s, € 22,50
Omslag: Bart van den Tooren

Normaal gesproken recenseer ik alleen boeken en tijdschriften die Fantastiek zijn. Dus SF, Horror, dan wel Fantasy. Ik wil dan ook wel eens van de gebaande padden afwijken en zoek dan boeken die niet overduidelijk tot die genres behoren, maar het wel zijn. Dat die speurtocht niet altijd gemakkelijk is, kan volgend verhaal wel duidelijk maken.

Door me te abonneren op zo mogelijk alle folders en nieuwsupdates van uitgeverijen probeer ik op de hoogte te blijven van alle nieuws. Dat de toekomende info wel eens wat veel is, waardoor ik soms door de bomen het bos niet meer zie, qua nieuwe uitgaven op Fantastiek gebied, wil ik met enige graagte en eerlijk toegeven. Maar ook vaak genoeg word ik toch ook wel opmerkzaam gemaakt op nieuwe uitgaven waar het label SF of Horror, dan wel Fantasy helemaal niet hangt, maar verhalen zijn, die wel degelijk tot die labels behoren. En soms moet je dan ook behoorlijk wat dieper graven om wat meer info op te diepen. Gaat het om vertaalde boeken, dan is dat normaal gesproken wel wat gemakkelijker. Die zijn meestal al verschenen in het taalgebied waar ze vandaan komen, zodat meer info, zoals bijvoorbeeld, in de vorm van recensies, beschikbaar is. Met boeken in ons eigen taalgebied is het wat lastiger. Zo ook met ‘De invasie’ van Dimitri Casteleyn. De omslagillustratie had mijn aandacht getrokken, maar de bijbehorende info, qua achterflap, maakte me aan het twijfelen. Wel of niet dystopische SF, that’s the question! Kijkend naar zijn Wikipedia-pagina, facebook en alle andere internetbronnen… daar haal ik bijna niets uit, behalve een intrigerend filmpje op facebook, waardoor het SF-idee, dat ik van het boek heb, weer toeneemt, alsmede de info over zijn debuut ‘De verjaardag’ uit 2013 waarin SF-elementen (als ook een mondiaal virus) lijken te schuilen. Maar geen definitieve aanwijzing waardoor ik zekerheid krijg. Een patstelling nadert, of is eigenlijk al gearriveerd.

Dan…, fuck it (excusez le mot), ik doet het. Stante pede doe ik de aanvraag bij Prometheus, met ergens in het achterhoofd de vage wens, dat de recensie aanvraag niet gehonoreerd zou worden. Lekker makkelijk, dan hoef ik zelf de beslissing niet te nemen. Maar… zo werkt dat natuurlijk niet. In no time lag ‘De invasie’ in de bus. De bal lag weer bij mij. Ik nam hem snel ter hand. Nu moest de teerling dan ook maar geworpen worden en de waarheid boven tafel komen. Was ‘De invasie’ nu wel of geen dystopisch SF?

En… jawel. Het valt binnen de normen die we hanteren bij opname in Fandata.nl (een site waar alle in het Nederlandse taalgebied verschenen fantastiek is opgenomen), maar wel nauwelijks! ‘De invasie’ zou je meer futuristisch dan SF kunnen noemen. Het speelt zich in een zeer nabije toekomst af, met een situatie die je je nu nog niet voor kun stellen. Een situatie waarin Paul Borremans, de directeur van de kerncentrale bij Doel, op de Belgisch-Nederlandse grens, zijn familieleden adviseert jodiumtabletten in te gaan slaan. Dat klinkt al heel erg serieus.

Paul is een jaar samen met zijn vriendin Anna en beiden vinden het tijd om elkaars kinderen te ontmoeten. De kennismaking tussen beide kinderen, Thomas en Stefanie is wel heel erg succesvol. Beiden vallen voor elkaar als een baksteen. Maar het is allemaal geen rozengeur en maneschijn. Stefanie lijdt aan een ernstige ziekte en Thomas heeft er moeite mee dat zijn vader voor de Chinezen werkt.

Het verhaal opent nu, in de zomer. Of dat deze zomer is of dat het misschien de volgende (of de daaropvolgende) zomer is, blijft in het midden. Op de alarmcentrale komen boodschappen binnen van ongeruste burgers, dat honderden drones over hun huis vliegen. Ze lijken ergens in de haven van Rotterdam opgestegen te zijn en koers zetten naar… wat?

Dan gaat het verhaal terug naar een jaar geleden en vandaar ontwikkelt het zich in meer dan boeiend heen en weer reizen in de tijd, waar steeds duidelijker lijkt te worden waar de drones naar onderweg zijn en de relaties tussen de vier hoofdpersonen zich uitdiepen. Het belang van de vraag of dit verhaal dystopische SF is, raakte op dit punt een beetje op de achtergrond, omdat het een fascinerend verhaal is, waar je helemaal in mee getrokken raakt! Ik denk dat ik hierna ook maar eens op zoek ga naar ‘De verjaardag’.

Hoe het ook zij… u heeft hiermee ook een aardig inkijkje gekregen in de hersensspinsels en problemen van een SF-bibliograaf en recensent. Dat is ook wel wat waard, nietwaar?

Jos Lexmond

Verhalen Vertellers 5 (DIV)
Uitgeverij Macc, Rijen (2023)
288 pagina’s; prijs 18,95
Omslag: Tais Teng (Behorend bij het verhaal: Noem mij maar Daenerys)

De boeken Verhalen Vertellers 5, Maansikkels tellen (Tais Teng & Jaap Boekestein), beiden van uitgeverij MACC, Charlatans én De Laatste Verkenner (Johan Klein Haneveld), beiden van Godijn Publishing, werden me tegelijkertijd in de handen gedrukt door de bezorgende bode. Probleem dus!!! Om het een en het andere in goede én vooral eerlijke banen te leiden voor een uitgever, lees ik de boeken in de volgorde waarin ik ze ontving. Wat nu gedaan? Alle vier tegelijk gaan lezen leek me een beetje overdone, niet zo heel erg leuk én héél erg verwarrend. Dus… was ouderwets iene miene mutte het meeste eerlijke, naar mijn idee. Charlatans van Godijn Publishing kwam als winnaar uit de bus en is inmiddels al gerecenseerd (zie de website van het NCSF indien gemist). Het daaropvolgende boek moet dan, uiteraard, eerlijkheidshalve er eentje van MACC worden. Verhalen Vertellers 5 won de tweede versie van iene miene mutte, dus hierbij het resultaat!

-Tais Teng – Noem mij maar Daenerys (het verhaal bij de omslag) (SF)
Tais Teng schrijdt immer aan het hoofd van de huidige ontwikkelingen en is die meestal mijlen én jaren vooruit. Zo ook nu! AI’s mogen niet knapper zijn dan mensen, maar als dat toch het geval is… een juweeltje als opening, zowel als omslag, dan wel als verhaal!
-Jaap Boekestein – De roem van Fluïde verledens (SF)
Het eerste woord van dit prachtig getitelde verhaal luidt: “Sergio”, en dan weet je het alweer. Genieten geblazen met die onuitroeibare schelm en schavuit Sergio Wilhelm Wang-von Luhfthoven. Daar ben ik dol op! Sergio schudt scheutig zijn scams om zich heen, om vage kennissen en vluchtige vrienden van vrienden van een onverdiend bestaansrecht te voorzien. De oorsprong daarvan ligt in een duister en oncontroleerbaar verleden. Prachtige vondsten en onuitspreekbare namen verluchtigen ook dit verhaal weer. Naar verluid heeft Jaap nog duizenden woorden paraat over Sergio en zijn wederwaardigheden in een welhaast onuitputtelijke voorraad. Reikhalzend kijk ik alweer uit naar het volgende avontuur van Sergio. Of heeft hij een advocaat als Inez Weski van node?
-Johan Klein Haneveld – Verdwaald (SF)
Perikelen na het neerstorten op een zeer onvriendelijke wereld, bevolkt met zeer onvriendelijke wezens. Wat een toeristisch uitstapje had moeten zijn… Prima verhaal, daar niet van én niks mis mee, maar ik las er wel sterkere van Johan, moet ik eerlijk zeggen.
-Karel Smolders – Lang na middernacht (SF)
Sterk verhaal van Karel Smolders, waarin klimaatellende wel heel erg dichtbij komt op de kusten van België en Nederland. Karel schrijft geweldige klimaatfictie. Zo herinner ik me zijn prachtige verhaal Tegengif in de klimaatfictie anthologie Voorbij de storm. Het was mijns inziens een van de beste in die anthologie!
-Martijn Kregting – De rust van Kara (HO)
Een intrigerend geest/detective verhaal dat soms ietwat lastig te volgen lijkt. Maar… als je er met je koppie bij blijft, dan is het prima te doen!
-Tais Teng & Jaap Boekestein – En achter de Muur een woestenij vol geparfumeerde Perzen (FA)
Ik mag een boon worden als dit geen verhaal is, dat niet echt meer in Maansikkels tellen paste qua lengte, dan wel breedte. Maar het vond hier in Verhaal Verteller 5 nog wel een prachtige plek. Nu maar hopen dat ik geen boon word, dan is boontje echt om zijn loontje gekomen. Wat het verhaal betreft… wat een prachtige titel weer, zeer wel passend in de oneindige rij prachtige titels, die beide heren aan hun fantastieke oeuvre hebben toegevoegd. Zo ook de term ‘ponyneukers’ op pagina 3 van het verhaal, dat als een absolute verrijking van onze taal kan worden genoteerd. Het wordt ongetwijfeld het woord van 2023. Maar… het verhaal. Magnifiek! Slechts het eerste woord was al voldoende om een afsplitsing te veroorzaken van onze hoofdtijdlijn en een geheel nieuwe alternatieve tijdlijn te creëren. Om ons tot de deze nieuwe tijdlijn te beperken… de intriges en escapades in dit verhaal alleen al voert ons langs diepe dalen en steile hoogten van vernuftige verhaalkunst. Laten wij er meer dan dankbaar voor zijn. Ik hoop dat ik nog wat lyriek over heb voor Maansikkels tellen, de recensie die hier kortelings na gaat verschijnen.
-Esther Geurts – Door de Poort (FA)
Esther Geurts geeft het vagevuur, hel, hemel en Petrus, nieuwe namen en betekenissen. Ondanks de religieuze inslag weet ze er toch een aardige draai aan te geven en geeft ze tegelijkertijd barmhartigheid en opoffering een bevredigende betekenis.
-Roger Kilmore – Het verlies van Getulion (FA)
Denkelijk is dit verhaal een prelude van een veel groter verhaal. Naar mijn idee stopt het op het moment dat het eigenlijk begint. Jammer… want het was best wel boeiend geschreven tot op het moment dat er iemand sterft.
-Theo Barkel – De Weerdraak (SF)
Een humoristisch verhaal van Theo Barkel, Leuk!!! En dat niet alleen, draken, DNA, gedaanteverandering en dergelijke, zijn niet de enige elementen in dit fantastische verhaal. Een weerdraak… weer eens iets anders!!!
-Gé Ansems – De Hondvogel (Geen)
Geweldig verhaal, dat moet gezegd. Maar naar mijn bescheiden mening geen Fantastiek. Dit naar de criteria zoals team Fandata, de verhalen en opnames beoordelen om eventueel in Fandata.nl op te nemen. Ik zou het meer onder de Fabels rangschikken. De boodschap die het afgeeft, moge absoluut duidelijk zijn!!!
-Joke Adams – De Geest van het Woud (SF/FA)
Joke Adams. Met elk verhaal dat ik van haar lees, lijkt ze te groeien in het schrijverschap! De Geest van het Woud is een prachtig verhaal van een levend woud in een vervuilende wereld. Misschien is een verhaal te klein voor dit gegeven, een boek mag misschien een heel stuk beter passen. Of praat ik hier voor mijn beurt?
-Yvette Hazenbroek – De Grot heeft Tanden (FA)
Leuk én (heel) kort verhaal, waar je in ieder geval wat langer over zou kunnen filosoferen. Als de ingang van de grot te klein is om de draak naar buiten te laten gaan, hoe is hij er dan in gekomen? De oplossing lijkt duidelijk na lezing dezes, maar is dat ook zo?
-Theo Barkel – De Drakendoder (FA)
Theo Barkel sluit deze anthologie af met een verhaal dat hint naar Het Chagrijnige Slagzwaard. Leuk verhaal dat de nodige humor in zich heeft. Dat kan je wel aan Theo overlaten. Een would-be drakendoder op zoek (of toch niet?) naar zijn eerste prooi.

Een alweer meer dan geslaagde vijfde versie van Verhalen Vertellers met alleen toppen en geen dalen. De mooiste verhalen, als ik ze zou moeten benoemen, dan zou ik De geest van het Woud van Joke Adam, of Tais Teng en Jaap Boekestein met de prachtige titel En achter de Muur een woestenij vol geparfumeerde Perzen, kiezen. Maar alle andere zijn zeker ook absoluut niet te versmaden. Het credo is als immer: ik kijk alweer uit naar Verhalen Vertellers 6!!!

Toevallig had ik een vandaag (inmiddels al een paar dagen geleden) een onderonsje met Johan Klein Haneveld of Facebook (voor zover je natuurlijk een onderonsje op Facebook kunt hebben), over de vele anthologieën en bundels, die op dit moment verschenen en verschijnen. Johan merkte op, dat dit alleen maar verteld hoeveel talent we op dit moment wel niet in ons Nederlandse taalgebied hebben. Ik kon het alleen maar eens met hem zijn. Het aantal debutanten is enorm, maar toch (na enig nadenken) wil ik er wel aan toe voegen dat al dat talent niet wordt opgemerkt door de grotere en reguliere uitgeverijen. Ze blijven steken bij de Fanbase Uitgeverijen en verhalenwedstrijden. Dat is een ding dat jammer is, maar dat ze blijven schrijven én publiceren, waar, waarin of waarop dan ook. En dat is geweldig. En… wij doen er ons voordeel mee. Maar… wie weet… eens!!!

Jos Lexmond

Charles van Wettum – *Het zal anders (DIV)
Muttew (Eigen beheer) (2023)
114 pagina’s; prijs € 11,70
Omslag: Charles van Wettum
Verkrijgbaar op: Amazon.nl, of bij Charles van Wettum zelf (stuur hem een PB via facebook)

Charles van Wettum. Twee jaar geleden kende niemand hem. Nu moet ik dat ´niemand´ natuurlijk wel enigszins nuanceren. Je mag aannemen dat zijn vrouw hem kende, zijn familie, vrienden en kennissen en zijn (oud)collega’s. Maar SF minnend Nederlands taalgebied… geen mens. En nu… nu mag hij toch al tot de groten van datzelfde taalgebied gerekend worden. Misschien niet in aantallen gepubliceerde verhalen, maar wel in de kwaliteit daarvan.

Charles viel mij meteen al op toen hij, na zijn pensionering, zijn eerste SF-verhalen begon te publiceren. Hij schrijft SF met humor en in de stijl van Arthur C. Clarke en consorten met, echo’s uit de jaren zeventig en tachtig uit de vorige eeuw. Een stijl die me heel erg aansprak. Deze bundel ‘Het zal anders’ publiceerde hij eerst als e-book. Op mijn vraag of ‘Het zal anders’ niet als papieren uitgave beschikbaar was, zette hij er meteen de sokken in om dat te realiseren. Ik lees namelijk geen e-boeken. Ik zit de hele dag al achter een scherm en ik wil mijn ogen ’s avonds (lees ’s nachts) een broodnodige rust cadeau doen en een gewoon én fysiek boek lezen. Hoe dan ook… een paar weken later had ik het resultaat, met een hele fijne opdracht (dat kan maar mooi niet in een e-book) in handen. Een alertere reactie kon ik me nauwelijks voorstellen. Mijn dank is dan ook amper meetbaar.

‘Het zal anders’ bevat tien verhalen van Charles, iets wat zijn oeuvre (zichtbaar in Fandata.nl) ineens behoorlijk toe zal laten nemen. Ik ben meer dan benieuwd. We zullen ze eens één voor één doornemen.

-Teruggaan valt niet mee (SF)
Pracht verhaal, met een leuke dosis humor, over een man die net nog even voor sluitingstijd wat boodschappen moet doen in een supermarkt. Bij de non-food, een spiegel en… Alice in Wonderland, maar dan anders en… hoe kwam je ook alweer uit Wonderland?
-Datazee (SF)
Voor mij is Datazee een verhaal van een dystopische toekomst, een verhaal van een totaal onwenselijke toekomst, naar waar wij hoogstwaarschijnlijk dreigen te gaan. Daarom is het geen verhaal, maar een terechte waarschuwing!!! Dit verhaal is eerder verschenen in Ganymedes 21 (2021).
-Crathos (FA)
Het was natuurlijk de bedoeling dat ik op het verkeerde been gezet werd. Ter hoogte van de laatste zin kwam ik erachter. Leuk gedaan!!!
-Hoe Henri zich ontwikkelt (SF)
Ook deze zag ik niet aankomen. Prachtig verhaal én een pracht oplossing. Waanzinnig goed gevonden. Er rinkelt constant een belletje bij me. Iets dergelijks heb ik eerder gelezen! Het ligt op het puntje van mijn tong. Was het Fredric Brown? (kijkt naarstig zoekend het rijtje verhalen in Fandata na) Nee! Ik zal er waarschijnlijk opkomen als ik deze recensie ingeleverd heb. Dit verhaal dient onverwijld naar EdgeZero opgestuurd te worden!
-Verstrengeling (SF)
Magnifiek verhaal en blijkbaar een van Charles’ eerste. Het verscheen al in Fantastische Vertellingen 50 in 2019. Het beschrijft het ontstaan van… ach, lees zelf maar!
-Bijles (SF)
Zeer origineel en schitterend verhaal over het verschil in culturen en hoe andere culturen, zoals het Chinese, onze Europese cultuur (als dat al bestaat) ziet. Heel erg mooi opgenoteerd!!!
-Big Bang (SF)
Big Bang… een verhaal? Misschien! Een filosofische overpeinzing? Dat zeker! Mooi en… een start van ons eigen universum? Misschien… maar in ieder geval een waarin de liefde de overhand heeft. Laten we hopen dat dit het onze is!!! Het verscheen eerder in 2022 op de website ‘Out of this World’ als onderdeel van de wedstrijd Big Bang onder de titel ‘Geboorte’.
-Uit Afrika (SF)
Kinderen uit de Nieuwe Wereld zijn niet andere dan Kinderen uit de Oude Wereld. Niets nieuws onder de zon. Ik had hier al bijna ‘Geen Fantastiek’ genoteerd, toen het kwartje viel!
-Dat maakt ons mens (SF)
Mooi verhaal, maar je moet er wel bijblijven. Na een ongeluk met een Marsbus, wordt Donna doorboort met een micrometeoriet. De ernstige beschadiging aan haar fysiek is op zich geen probleem, maar als de regulator het begeven heeft… Wat doet dat met haar relatie met Javi? De onderliggende relaties werpen wat problemen op voor de toeschouwers (de lezers). Een ietsie verduidelijking zou zeker helpen!
-Wolken van Jupiter (SF)
Terwijl op aarde de toestand aan het verslechteren is, wonen de dementerende Jocky en haar man Harald op een station in de atmosfeer van Jupiter. Jaren hebben ze bewoners van Jupiter vermoed in de atmosfeer en jaar na jaar meten ze van alles en nog wat in de wolken van de planeet. Magnifiek verhaal over menselijk onvermogen en keuzes…

Prachtige bundel met prachtige diverse verhalen! Er is maar één nadeel aan. Deze bundel had zeker drie of vier keer zo dik gemogen! Bij diverse eerdere gelegenheden, zoals het recenseren van tijdschriften en/of bundels waar Charles van Wettum eerder in opgenomen was, heb ik al gezegd dat Charles een natuurtalent is, die veel te laat met het vertellen van verhalen begonnen is. Maar gelukkig… hij is begonnen én gearriveerd!!!

Je komt hem tegenwoordig overal tegen en zijn verhalen zijn prachtig, humorvol en divers. Hij schrijft als ‘De Groten’ van de jaren zeventig en tachtig. Wat mij betreft mag Charles daar tot het eindigen der dagen mee doorgaan. Met zijn originaliteit blijft alles wat hij schrijft, meer dan interessant! Het is dan voor mij dan ook maar een kwestie van tijd, voordat hij ontdekt wordt door een grote en ‘commerciële’ uitgeverij. Persoonlijk kan het me weinig of niets schelen waar hij publiceert, als hij maar publiceert. NEXT PLEASE!!!

Jos Lexmond

Charlatans (DIV)
Godijn Publishing, Hoorn (2023)
313 pagina’s; prijs 19,99
Omslag: Imber Studios/Ralph Bunschoten

Het is altijd weer een vreugde om de winnaar te vernemen van de jaarlijkse Godijn SF & Fantasy Verhalenwedstrijd van Godijn Publishing. Nog vreugdevoller is het als de bijbehorende anthologie verschijnt. Altijd weer een bron met verhalen waar urenlang uit geput kan worden. Een ding wat ik wel vreemd en verwarrend vind is dat Erwin Colson Thimister de eerste plaats heeft veroverd en op de tweede plaats in het boek komt. Dominique Heuff behaalde de derde plaats (van haar eigen facebook pagina gehaald), maar opende de anthologie. Ik ben dus erg verward in deze. ‘Charlatans’ bevat de vijfentwintig beste verhalen van de Godijn Schrijfwedstrijd, maar de echte uitslag en volgorde van de verhalen is nergens te vinden. Ik dacht, tot nu toe, dat de volgorde ook meteen de rangvolgorde was. Maar… niet dus!!! Ik heb me suf gezocht op het internet, maar er is, over welke schrijfwedstrijd dan ook van Godijn (zelfs niet op de site van Mike Jansen (meznir.info)) HELEMAAL niets te vinden. Vreemd hoor!!! Daar moeten jullie wel iets aan doen de volgende keer, Godijn! De uitslagen van je schrijfwedstrijden moet je zeker toegankelijk houden op je website. Dat vind ik tenminste. Wat ik ook nog even vind, is dat de naam van de auteur, net als de titel, boven het verhaal moet staan. Als lezer moet je steeds heen en weer kijken in de inhoudsopgave wie het verhaal geschreven heeft.

‘Charlatans’ is alweer de zesde versie van deze wedstrijd, welke zeker weer voor verrassende ontdekkingen, zoals elke keer, zorgde. Ook, zoals immer, zijn er weer een behoorlijk aantal nieuwelingen te verwelkomen, die out of the blue (of in goed Nederlands, als een donderslag bij heldere hemel) er ineens zijn met verrassende verhalen, waarvan je denkt… waarom nu pas? Dat geeft hoop voor de toekomst in ons prachtige, maar kleine taalgebied. Maar goed, hoe het ook zij… ik ben heel erg benieuwd naar de verhalen!!!

1. Dominique, Heuff -Apathie (SF)
Zoals Dominique Heuff… dat is er zo eentje die nooit eerder iets gepubliceerd heeft (althans… geen vermelding daarvan in Fandata.nl) en dan boem! Nummer drie (?) met een prachtig en origineel verhaal over verlies en acceptatie, de keuze tussen dood en opnieuw leven. Ik wil wel meer van haar lezen!!!
2. Erwin Colson Thimister – Alleen (SF)
Alweer een onbekende, met een prachtige naam, én dit keer zelfs de winnaar! Een wel zeer fascinerend verhaal, dat moet gezegd. Maar… het moet ook gezegd dat het slechts aan een heel dun draadje hangt. De alien had het gewoonweg zelf moeten doen. Waarom afhankelijk zijn van een primaat? Zoals gezegd, een prima verhaal, maar op kosmische schaal heeft het nauwelijks bestaansrecht. Een eerste plaats lijkt me daarom misschien iets te hoog ingeschat!
3. Daniel Warmoeskerken – Moedervlek (FA)
Prima verhaal wat heel erg lang een ‘gewoon’ verhaal lijkt te zijn, maar…
Er zit trouwens wel een schrijfvoutje in. Je leest op pagina 37 ‘samengeperste’ ogen. Nu kan ik je voorspellen dat als je baby je met samengeperste ogen aankijkt (als ie dat nog kan), dat je daar helemaal niet vrolijk van wordt. Van samengeknepen ogen wel! Muggenziften? Ach…
4. Karen van Soomeren – Gedachtegoed (SF)
Verhaal over een voor mij onwenselijke toekomst. Wel een goed bedachte wereld en mooi klein geschreven. Een serieuze waarschuwing van Karen, over wie, tot nu toe, niets verder bekend is.
5. Ootjers, Miriam – De wolf en Roodkapje (FA)
Een wel heel erg vrije interpretatie van het welbekende sprookje en een meer dan bekend spreekwoord (althans bij mij dan). Maar… wel heel erg leuk gedaan. En nu… De geit en de zeven wolfjes?
6. Erik van der Velden – De like-schouwer (SF)
Een grimmige dystopische blik in de toekomst. De 1984 van 2022 zogezegd. I don’t like it very much. Gelukkig is het maar fictie!!!
7. Jurrian Kuit – Bloedbroeders (HO)
Jurrian Kuit… een voor mij onbekende naam én verder niets van te vinden, maar nu al een groot schrijver. Gemeenschappelijk trauma, maar wie lijdt er nu het meest? Gevoelig verhaal dat binnenkomt.
8. Niels van Eekelen – Alleen de levenden liegen (FA)
Bijzonder leuk verhaal over een necro-heks contra een charlatan necro-heks. Zelfs de doden… Nog een nieuwe naam aan het Fantastieke schrijversfirmament.
9. Charles van Wettum – De markt van honderden werelden (SF)
Prachtig en humorvol verhaal over een intergalactische markt in Bergen op Zoom. Er is zelfs een kraam van Tschai bemand met Chasch, die hun net niet dodelijke nachtmerries aanbieden. Zeer vermakelijk, origineel én met een onverwachte afloop. Een vette grijns kon ik niet onderdrukken. Alweer een bewijs van het kunnen van Charles!!!
10. Ronald van Assen – Vlucht AKI689 (SF)
Een onderzoeksjournalist op zoek naar bewijzen voor het crashen van een aantal ruimteschepen, waarvoor niemand het verband zag. Een gut feeling drijft de journalist, ondanks dat zijn baas het hem verboden heeft. De afloop komt plots en onverwacht.
11. Reinder Veelinx – De haperende zonnewijzer (FA)
Een opvoering van een doelbewust en intelligent opgezet toneelstuk in 1880. Dit met doel de aanwezigen een rad voor de ogen te draaien. Op de een of andere manier… leuk en subtiel!
12. Anika Riemens – De oversteek (FA)
Tussenleven. Een leven tussen leven en hiernamaals. Als je er bent… vertrouw niemand die Fenrir (Noorse god) heet. Mooi verhaal door Anika Riemens, waarvan tot nu toe slechts één verhaal in Fandata.nl.
13. Christian Deterink – De glorieuze terugkeer (SF)
Bijbelteksten, straattaal slang dat absoluut misplaatst staat in de toekomst. Plus nog wat van die kreten. Ik vrees dat dit verhaal me totaal niet aanspreekt. Indien dan uw rechteroog u ergert, trekt het uit, en werpt het van u!
14. Michiel Richards – Het huilverbod (SF)
Tsja… wat zal ik hier eens over zeggen. Ook hier vrees ik dat met ‘Het huilverbod’ ook niet zo veel mee heb en eerlijk gezegd ook niet wat ik er mee aan moet. Het regime… omverwerpen, zou ik zeggen én normaal gaan doen! Ik begrijp de diepere achtergrond evenwel wel.
15. Gitta Van Reeth – Heer van de berg (FA)
De basis van dit verhaal komt natuurlijk menigvuldig voor in vooral sprookjes. ‘Heer van de berg’ is mooi en een stuk origineler geschreven.
16. Elise Schuijtvlot – Kattenkwaad (FA)
Alweer een nieuwe naam voor deze bibliograaf! En… met een speels verhaal, waarvan je verwacht dat het nog verder gaat. Een boek zou misschien een goede optie zijn!
17. Heidi Tijms – De koffie-faal (SF)
Leuk verhaal, van alweer een debutant (!), dat op de een of andere manier veel leuker zou kunnen. Vraag me niet hoe, maar het resultaat vertaalt zich dan waarschijnlijk in de positie in deze anthologie. Overigens… zonde van de koffie!!!
18. Tom Kruijsen – De tijd nemen (SF)
Geen onaardig verhaal met een sterke aanwijzingen, die in de richting van Steampunk wijzen. Het ligt allemaal wel behoorlijk voor de hand en is knap voorspelbaar, maar toch… leuk geschreven. Met wat meer diepgang en ietsie pietsie meer verrassing had het veel beter kunnen scoren (ook al weet ik niet wat het gescoord heeft).
19. Daniel Warmoeskerken – Wit als sneeuw (FA)
Een aardig tweede verhaal van Daniel Warmoeskerken, dat zelfs tegen het einde spannend wordt. De ontmoeting met de dwerg in de herberg (rijmt wel) is wel heel erg gemakkelijk en de gelijkenis met het sprookje Sneeuwwitje ook. Dat kan origineler!!!
20. Nic Magis – Hoe de kaarten vallen (Geen)
Geen Fantastiek! Niets fantastisch in te herkennen. Vreemd hoe dit door de jury heeft weten te komen.
21. Wytske Brouwer – Godspreker (FA)
Fascinerend verhaal van alweer een debutant over een man die de magie beheerst om demonen te verslaan. Maar het gebruik van de magie verteert hemzelf. Had van mij absoluut hoger mogen eindigen.
22. Leo Eijkhout – Sympathie voor de duivel (FA)
Intrigerend verhaal over het ter verantwoording roepen van de opperbevelhebbers van de Engelse, Franse en Duitse legers in de eerste wereldoorlog. Verbazingwekkend dat het zeker geen tien plaatsen hoger eindigde (als ik wist op welke plaats het stond, maar toch!).
23. Heleen van den Hooven – De glasblazer (FA)
Het verhaal heeft mijns inziens een wat moeizame start qua duidelijkheid, maar wint allengs aan betekenis. In mooi taalgebruik gecomponeerd en het heeft een mooi einde. Met een iets sterkere start was een hogere plaatsing zeker gelukt!
24. Sybren Hilgen – De landloper van Ikari (FA)
Een niet onaardige Fantasy uiting, met een evenzo niet onaardige afsluiting. Echter… om een revolte binnen anderhalve pagina te laten slagen, dat krijgen niet veel schrijvers gedaan. Die hebben er meestal een stevig boek, of soms wel een stevige trilogie voor nodig. Ook de magie is discutabel. Krijg je, binnen een tel, een spreuk gepreveld als iemand je met een zwaard te lijf gaat? Hmmm…
25. Mariëlle Douma – De mangodief (FA)
Aandoenlijk verhaal van wat mijns inziens niet echt in deze Charlatans wedstrijd thuishoort. Maar goed… de aandoenlijkheid doet het hem. Leuk verteld!

Bonus verhaal 1. Laurens Wittevronghel – De dromenvanger (SF)
Het bonusverhaal van de winnaar van vorig jaar in de ‘Afvalligen’ schrijfwedstrijd. Het is het bewijs dat hij echt kan schrijven. Zo’n eerste plaats kan soms een toevalstreffer zijn. Een gruwelijk griezelverhaal in een horrorversie van een toekomstige aarde. Toch vreemd dat als je zo’n wedstrijd op je naam zet, het daaropvolgend jaar geen enkel verhaal van je verschijnt. Het bewijs dat je kunt schrijven is nu geleverd! Dus… Laurens, verhalen opsturen. Mogelijkheden te over! Waarom geen poging om de Walkure te gaan winnen!!!
Bonusverhaal 2. Johan Klein Haneveld – Allemaal trucage (SF)
Johan Klein Haneveld heeft als schrijvend jurylid ook altijd het genoegen (althans, dat denk ik) een bonusverhaal toe te voegen aan deze anthologie. Dit keer een mooi verhaal over aliens, die prachtige muziek maken, tot… Johan kan nu zelf ook mee gaan doen om de Walkure zelf te gaan winnen!!! Hij schrijft schitterende verhalen, dus waarom niet?

Alweer een geslaagde anthologie als resultaat van de jaarlijkse schrijfwedstrijd van Godijn Publishing. De vijfentwintig beste verhalen van de wedstrijd zijn hierin opgenomen en er zitten ook alweer onverwacht prachtige verhalen tussen, alhoewel de algemene kwaliteit van het gebodene toch wel ietsje minder lijkt dan in voorgaande jaren. Het kan natuurlijk zijn dat we te veel verwend zijn geraakt in de afgelopen zes jaren. Ondanks het gevoel van iets mindere kwaliteit, is het toch weer fijne verhalenbundel geworden, met alweer een groot aantal onbekenden. Laten we eens zien wie er allemaal van doorgroeien naar fantastieke grootheden van de toekomst. Volgend jaar weer een nieuwe wedstrijd. WALKURE. Prijs voor het korte verhaal in het fantastische genre. Zo gaat het worden, maar heel erg veel gaat er volgens mij niet aan veranderen. Waarom ook? Wat goed is… goed laten blijven. En een eigen naam aan dat goede geven… alleen maar goed!!! We gaan het weer zien!!!

Jos Lexmond

Paul van Leeuwenkamp – *Corresponderend (SF)
De boeken van Tijd van leven – 2
Stichting Fantastische Vertellingen, Nieuw-Vennep (2022) Rare boekjes-reeks 62
255 pagina’s; prijs 8,95
Omslag: Ingrid Heit/Marion van Delst

Voor de geboorte, deel 1 van De boeken van Tijd van leven verscheen al in 2014. Je moet dus welhaast tijd van leven hebben om straks in 2032 de gehele trilogie, als het al een trilogie wordt, gelezen te kunnen hebben. Vooral als je al op mijn leeftijd aangekomen bent. Lexmonden worden over het algemeen niet zo heel erg oud, dus het is maar de vraag of ik dat zal gaan halen. We gaan het zien.

Uiteraard moet je bovenstaand drama met een korreltje zout nemen. Het is een poging tot humor mijnerzijds, dat een zekere vorm van waarheid bezit. Ik weet pertinent zeker dat ik ‘Voor de geboorte’ gelezen heb, al lijk ik het destijds niet gerecenseerd te hebben. Ik kon er in ieder geval niets van terugvinden! Ik ga het niet herlezen op dit punt, want er liggen nog stapels recensieboeken te wachten. Maar volgens mij is elk deel ook los leesbaar, dus heb ik het ook dus maar voor dit moment los gelezen. Straks, als ze alle drie (of meer) verschenen zijn (en ik dan nog leef) lees ik ze nog eens achter elkaar. Altijd mooier bij trilogieën of reeksen.

De rug vermeld: “De Rare Boekjes-reeks biedt een springplank voor nieuw of miskend oorspronkelijk Nederlandstalig talent.” Nu is Paul van Leeuwenkamp van alles, maar nieuw of miskend talent kan je hem allerminst noemen. Als je hem bezoekt op Fandata.nl, dan staan er twee (het worden het er met deze dus 3) boeken in en een hele rits verhalen, waarvan ik steekproefsgewijs een verhaal in, bijvoorbeeld het (helaas) teloor gegane King Kong uit 1983, tegenkwam. (Hij timmert natuurlijk al eerder aan de weg. Een tussenliggend verhaal in Corresponderend stamt al uit 1980, zoals u kunt zien). Om over de gigantische hoop biografieën, gedachten, artikelen en essays nog maar te zwijgen. Ook is hij medesamensteller (samen met Remco Meisner) van de jaarlijkse Ganymedes bundel met immer een grote kwaliteit aan Nederlandstalige fantastieke verhalen. Noem dat maar nieuw of miskend! Hij is niet voor niets de winnaar van de Bemoste Beeld-prijs in 2013 (Zie hier https://fantastischevertellingen.nl/index.php/Bemoste_Beeld-prijs voor meer info). De illustere voor- en na-gangers, maken duidelijk dat dit een prijs is, die niet door zomaar iemand gewonnen kan worden.

Maar goed… tot dusver de bloemen en de veren!

‘Corresponderend’ kan je een eenzijdige briefroman noemen. Eenzijdig in de zin van dat de brieven vanuit de persoon Paul geschreven worden, waarin hij duidelijk anticipeert op reacties van de geadresseerde Anna. Het gaat om gebeurtenissen die beide meemaakten, of meningen van Paul, doorspekt met herinneringen. Anna is een vriendin van Paul, een goede vriendin en soms een héél goede vriendin. Tussen de brieven door, verhalen over een toekomstig, dystopisch en overvol Nederland, niet langer een land, maar een stad! Of de verhalen de wereld weerspiegelen waarin Paul en Anna zich bewegen, dat vind ik moeilijk om te zeggen. Ik zal de verhalen hierna even noemen en kort beschrijven, dan krijg je misschien wel een idee.

-De kaping (SF) (Eerder verschenen in Holland SF 03 (1979) en Ganymedes 5 (1980))
Een voor het examen geslaagd terrorist, krijgt op een eiland een maand verdiende rust. Geen mens om zich heen, stilte, zee en eenzaamheid. Heel wat anders dan het leven in de overbevolkte stad Nederland. Na zijn opdracht hoopt hij hier met pensioen te kunnen gaan.
-Wat extra tijd (SF) (Eerder verschenen in SF Terra 60/61 (1982))
Waarin ik maak wat extra tijd voor je een extra betekenis krijgt!
-Nog steeds of weer: Luistert u eens! (SF)
Prachtig en hilarisch verhaal, waarin de waarheid niet eens in het midden ligt. De gebeurtenissen, evenwel, passen wonderwel bij het verhaal.
-Mist (HO) (Eerder verschenen in: Manifesto Bravado 01 (1991))
Fantasmorgen in de mist. Dwergen, monsters, dwangbeelden. Nachtmerries sturen kwade dromen. Waar of onwerkelijkheid?
-Nieuwjaarsreceptie (SF) (Eerder verschenen in: Fantastische Vertellingen 16 (1983))
Verhaal over een man, wiens baan overgenomen is door een robot, wanneer hij met pensioen gestuurd werd. Wat nu?
-Apparatenverliefdheid (SF)
Een zeer aandoenlijk verhaal over het ontstaan van liefde tussen Jan en een koffieapparaat, wat ook weer zijn eigen gedoe oplevert.
-De Future 27 (SF) (Eerder verschenen in: SF Terra 53 (1981))
De Future 27 is een supercomputer gekoppeld aan allerlei nieuwsbronnen. Ook is het mogelijk een mens aan te koppelen, die zo vijftig jaar naar de toekomst verplaatst kon worden. Leuk detail hier is dat het verhaal in 1981 geschreven werd en dat het nu, op dit moment, drieënveertig (bijna vijftig) jaar verder is.
-Stoeptegels (SF) (Eerder verschenen in: Holland-SF 06 (1993))
Huh…? Dat zal het wel zo’n beetje zeggen, denk ik. Wat een vreemd, maar ook heel erg leuk verhaal! Maar… waar het naar toe wil, of… over gaat… Geen idee!

De vele verwijzingen naar muziek en bands in zijn brieven aan Anna, deden herinneringen terugkomen tijdens het lezen. Paul en ik zijn bijna even oud (hij is een klein jaar jonger dan ik) en blijkbaar hadden we, min of meer, dezelfde smaak in muziek destijds). De verwijzing naar Roxy Music brachten een lang vergeten anekdote terug, die ik jullie niet wil onthouden.

Ik maakte vroeger, toen ik nog jong en onbezonnen was, deel uit van een vriendentrio, met lang haar en opgevoerde brommers. In 1972, inderdaad… zo lang geleden al, debuteerde Roxy music met ‘Virginia Plain’. Daar waren wij drieën helemaal idolaat van. In die tijd had een van ons (niet ik) verkering met een meisje uit Nuenen en dus trokken wij naar De Vank aldaar, om op stap te gaan. Een diskjockey draaide plaatjes (diegene waar wij niet zo gek op waren), maar al gauw kwamen we erachter dat hij toevallig ook ‘Virginia Plain’ bij zich had. We vroegen wel tien keer ‘Virginia Plain’ (waanzinnige tekst en je kon zo heerlijk de laatste zin meebrullen: What’s her name? Virginia Plain!), gevolgd door ook nog een aantal keren de achterkant ‘The Numberer’ aan. Dat was niet naar de zin van de aanwezige Nuenense jeugd, met als resultaat dat we na sluiting van de Vank, door de straten van Nuenen nagejaagd werden door diezelfde jeugd. Wij waren sneller! Prachtige vergeten herinnering. Daarvoor ben ik je dankbaar, Paul!

Afijn… terug naar de recensie!

Of je het eenzijdige briefverhaal nu als fantastiek kunt bestempelen… ik zou zeggen van niet, of het moet zich (zoals eerder gezegd) natuurlijk in de (meestal) dystopische setting van de verhalen afspelen. Dan wel natuurlijk. De tussenliggende verhalen, waarvan de meeste (veel) eerder verschenen zijn, natuurlijk wel. Al met al maakt een en ander bij elkaar opgeteld een fascinerend verhaal. In hoeverre het verhalend proza is of een autobiografische roman… dat kan Paul en Paul alleen weten. Waarschijnlijk zijn wij allen (of moet ik voor mezelf spreken?) te beschroomd om het gewoon te vragen.

Excuses voor de lange recensie. Ik hoop dat u, met mij, het einde gehaald hebt. Deze recensie is zo lang geworden, omdat ik dacht dat er dermate veel over te zeggen was, plus natuurlijk de eigen herinnering, die ineens op popte en zijn deel opeiste. Hoe het ook zij… dit meer dan boeiende ‘Corresponderend’ maakt me heel erg benieuwd naar het derde deel van ‘De boeken van tijd van leven’. Als… het maar geen acht jaar gaat duren.

Jos Lexmond

Infinity. De eindbestemming – Guido Eekhaut (YSF)
Enigma & Nomade (slot)
Clavis Uitgeverij, Hasselt – Amsterdam – New York (2023)
Young Adult
295 pagina’s; prijs 22,95
Omslag: Studio Clavis

‘Infinity. De eindbestemming’ is echt en definitief het laatste en afsluitende deel van de Enigma en Nomade trilogie. Met enige weemoed sloeg ik dit boek, na lezing uiteraard, dicht. Het was fantastisch en verbindend en niet alleen voor Young Adults, waar het oorspronkelijk voor was bedoeld, maar volwassenen, zoals ik, kunnen de gehele reeks prima lezen en er meteen een prachtige blik in hun eigen leesverleden doen. Zoals al eerder gememoreerd, de verwijzingen naar giganten uit het verleden, zoals Jack Vance, Isaac Asimov, Cordwainer Smith (ofwel: Paul Linebarger) en meer, zijn legio. Het is niet zo dat Guido Eekhaut zomaar hele stukken uit vroegere SF-verhalen gekopieerd heeft, natuurlijk niet! Maar sommige woorden, namen en begrippen, voert je meteen mee terug naar reeksen prachtige boeken. Guido, geeft in ieder geval prachtige nieuwe universa geschapen die in elke van de twee reeksen, ‘Enigma’ en ‘Nomade’, verhaallijnen hadden en die komen nu in ‘Infinity. De eindbestemming’ prachtig bij elkaar. Voor de Young Adult lezers, omdat het een weergaloos verhaal is, roept het misschien verlangens op naar meer. Voorwaar er is nog veel te vinden in tweedehandsboekenwinkels, dan wel Kringloopzaken, boekenmarkten en Antiquariaten. Ga op zoek en gij zult vinden. De jaren zeventig en tachtig hausse is niet vergaan en wacht immer op nieuwe lezers en lezeressen. Kom en vindt de toekomst in het verleden. Kijk ook eens in Fandata.nl voor schrijvers en titels.

Als je ‘Infinity. De eindbestemming’ openslaat word je meteen een volgorde van lezing van de beide voorgaande reeksen aanbevolen. Handig als je nu pas aan de serie begint en niet zoals de aasgieren, zoals ik, zich meteen op de boeken wierpen toen ze uitkwamen. Wij, de aasgieren dus, werden gedwongen de boeken in de goede volgorde te lezen, doordat ze in de juiste volgorde verschenen.

Dit staat er op de achterflap:
De Turingmensen Britt en Benedicte reizen als ambassadeurs naar de verre planeet Shàng Tai om namens de Verenigde Mensheid de banden aan te halen met de keizer van het Xanthi-rijk. Toevallig zijn ook De Dame Anxil en de voormalige nomadenjongen Aristid op die planeet. Ze hopen een handelscontract af te kunnen sluiten met dit machtige en rijke volk. Juist als Anxil en Aristid zich in de nesten werken door met verkeerde zakenpartners in zee te gaan, stuiten verkenners van de Xanthi op signalen van de verloren gewaande Godavira, de gevreesde Vernietigers van werelden. Wat hebben de Farr hiermee te maken? En Infinity?

Als je dit zo leest, gaat het je niets zeggen als je de voorgaande delen niet genoten hebt, dus echt van het beging af aan bij ‘Enigma. Het geheim van de Kraken’ beginnen. Mij zei het genoeg. En zeker zal het jullie zoveel zeggen, dat het verhaal bijzonder goed en meer dan uitstekend doorwrocht in elkaar zat. Prachtig complex en Melkweg en millennia omvattend. Ik kon er in ieder geen gaten in schieten. Het enige was ik er wel van kan zeggen, is dat het goed is om het in een gang allemaal tot je te nemen. Dat komt het verhaal zeker ten goede. Als ik nog eens tijd heb (haha!) ga ik dat zeker en vast nog eens doen. De zeven boeken staan absoluut in de gigantische virtuele kast met een oneindig aantal planken met nog éénmaal te herlezen verhalen. Moge ik een dermate hoge leeftijd bereiken…

Uiteraard ga ik, zoals gewoonlijk weer niets zeggen over het verhaal en de afloop. Ook zoals gewoonlijk: zelf lezen!!!

Een passage wil ik jullie toch niet onthouden en wel het volgende:

“Mensen (en veel andere soorten) doen vergelijkbare dingen onder vergelijkbare omstandigheden. Dat maakt ze voorspelbaar, wat meegenomen is. Er zijn dure en goedkope hotels, er zijn taxi’s (die rijden of vliegen), er zijn corrupte politiemensen een eerlijke politiemensen, er zijn goede en slechte advocaten, er zijn mensen en Anderen die snel rijk willen worden en daar soms in slagen. En overal is de rijkdom slecht verdeeld. Het menselijk universum is niet vreemd, en de meeste Andere soorten hebben zich aangepast aan de mensheid. Handeldrijven is overal de voornaamste activiteit, geld verdienen het hoogste doel.”

Deze toch wel enigszins boude uitspraak is gedaan door Aristid, maar zijn mond werd uiteraard gevoed door Guido. Persoonlijk vind ik dit nogal iets en hoop dat het niet waar is. Als het wel zo is, dan is het overal dezelfde grote shit en dat zou ik zeer teleurstellend vinden. Tot nu toe, denk ik, zijn we nog geen alien tegengekomen, maar mocht dat in de nabije toekomst wel gebeuren, dan hoop ik dat zijn/haar/het bek(ken), osmosemembranen of peuzelgaatje van verbazing openvalt over de toestanden alhier.

Bovenstaand heeft uiteraard niet met de kwaliteit van het afsluitende verhaal te maken. Ik heb er weer van genoten én op naar het volgende hoogtepunt van Guido Eekhaut. Eh… dat staat een beetje raar, maar jullie weten wat ik bedoel. Aanschaffen, alle zeven delen!

Jos Lexmond

Fantastische Vertellingen 65
Stichting Fantastische Vertellingen, Nieuw-Vennep (Maart 2023)
187 pagina’s; prijs € 7,95 (jaarabonnement (4 nummers + Tjonge) € 29,95)
Samenstelling: Remco Meisner
Omslag: Ingrid Heit/Pim Leefsma
Verkrijgbaar op: https://shop.pr1ma.nl/

Fantastische Vertellingen 65. Wat is het? Een boek, een tijdschrift, een anthologie? Dat laatste sowieso. Een driemaandelijks anthologie tijdschrift dan maar? Hoe het ook zij… het is in ieder geval een behoorlijk uit de hand gelopen tijdschrift, waarbij een zekere angst voor de toekomst gerechtvaardigd lijkt te zijn. Over een betrekkelijk aantal jaren behoort een vierhonderd pagina’s tellend blad, allang tot de mogelijkheden. Tot het moment dat we een dergelijk tijdschrift hebben, waarvan het volgende nummer al klaarligt, als je net klaar bent met het lezen van de vorige. Een waarlijk schrikbeeld ontvouwt zich voor onze ogen. Nooit meer tijd om wat anders te lezen dan Fantastische Vertellingen!!! En… waar eindigt dit dan (als al ooit!)? Zucht… met de meer dan afgrijselijke beelden in het hoofd en nachtmerries in het verschiet, begin ik aan deze klus. Enigszins trillend (Waar liggen de kalmeringsmiddelen ook alweer? O… dan maar een stevige borrel) sla ik dit monstertijdschrift open, en lees:

-Mevistisch Melodrama – Remco Meisner, Illustratie: Peter Erhardt & Gert-Jan van den Bemd
Dat als immer, en juist nu, misschien wel meer op een verhaal lijkt dan ooit tevoren. De dilemma’s beginnen nu al!!!
-Charles van Wettum – Stagiair (SF), Illustratie: MOZ
Pracht verhaal over een stagiair die haar baas redt. Is het zo, of is het andersom? Wie redt nu wie? Hoe het ook zij… de een begrijpt de ander
-Onder de indruk (Boekbesprekingen)
Mooie recensies van Charles van Wettum, Finn Audenaert, Johan Klein Haneveld, Paul van Leeuwenkamp en een niet gewaardeerde van ondergetekende, dat laat ik aan jullie capabele inzichten over.
-Tais Teng & Roderick Leeuwenhart – Venus van je dromen (SF), Illustratie: Tais Teng
Een waanzinnig mooi en lang verhaal van een prachtig duo, met een snufje Rotterdam, een theelepel Tonke Dragt (Torenhoog en mijlenbreed) en een hele berg Tais Teng en Roderick Leeuwenhart. Je leest het ultieme SF-verhaal. Zegt het voort, zegt het voort. Sowieso een opname in EdgeZero waard!!!
-Paul van Leeuwenkamp – Tijd voor geschriften -> 1 <- … een persoonlijke maar (vaak) gefundeerde terugblik…
Paul van Leeuwenkamp duikt in de geschiedenis van de tijdschriften. Leuk!!! Mooi en interessant, die beginjaren, die ik meer dan bewust zelf meemaakte. Door geldgebrek kon ik lang niet op alles geabonneerd zijn, maar vele tijdschriften gingen later alsnog door de Spaciale Aanbieding alsnog door mijn handen. Leuk dat ook Fandata meerdere malen wordt genoemd, maar minder leuk dat er nog steeds gaps in onze data, wat betreft die tijdschriften (en trouwens ook bij andere dingen), zit. We weten het, we balen ervan en werken ons in het zweet om deze gaps te dichten. Helaas worden wij ook geconfronteerd met het ‘papieren’ archief. Hoe compleet is dat? Hoe dan ook… wij doen ons best en blijven dat doen. Volmaaktheid is het streven, maar o zo moeilijk te bereiken. Artikel met een vervolg!!!
-Joke Adam – Sancta Maria Mater Temporis (SF), Illustratie: Fred Hemmes
Dit verhaal is opgedragen aan Joke Adams moeder Cécile, die iedereen kon leren lezen. Het doet me heel erg denken aan de jaren zestig, toen ik zelf de lagere school frequenteerde. Niet omdat ik zo goed leerde lezen, dat leerde ik me zelf wel, maar de entourage was heel herkenbaar. Vooral de galmende gangen, de broeders en de strengheid. En vooral… de leraar die, lastige leerlingen (mij niet), meer dan eens aan de kapstok hing. Maar ook meneer Houben uit de derde klas, die in een krakkemikkige kast, stapels, Bessy, De Rode Ridder en Suske en Wiske strips had, die, als de klas goed gewerkt en geluisterd hadden, soms als beloning uitgedeeld werden. Dank je wel, Joke, voor het terugroepen van deze herinneringen!

En dan… een verrassende én prachtige herinnering van Tais Teng naar aanleiding van het overlijden van Caren E. Peeters. Mooi en met liefde geschreven. Zo wil een mens absoluut herinnerd worden. Jammer dat ‘Verhalen die de teddybeer mij influisterde’ nu nooit meer gerealiseerd wordt.

-Paul van Leeuwenkamp – canopy ‘De Mitsukoshi Troostbaby Company
Een groot, en groots, artikel dat Paul opent met een zin uit mijn recensie (op de website van het NCSF te vinden, indien nodig). Als je die zin zo leest, zou je zeggen dat ik het boek van Auke Hulst zo plompverloren neerzet als alleen SF, maar als je even doorleest, Paul, dan kan je heel wat anders concluderen. En wel… dat ik hetzelfde zeg als jij. Ik quote mezelf verder uit diezelfde recensie:
“Maar ‘De Mitsukoshi Troostbaby Company is meer dan dat! Veel meer. Het is grote roman. En dan niet in de zin van de dikke zeshonderd pagina’s dat het beslaat, maar dan bedoel ik uiteraard de grootsheid van het verhaal. Een verhaal van verlies en verdriet en het nastreven van vinden, of opnieuw vinden, van wat je verloren hebt in ruimte en tijd. De SF in dit verhaal is ondergeschikt aan de liefde die ondergaan wordt en verloren raakt.”
Verder is je artikel prachtig en verdere gedachten waard, Paul, maar… ik wilde dit toch nog even vermeld hebben!
-Hervé Suys – Een moordmachine (Geen), Illustratie: Peter Erhardt
Op zich geen onaardig verhaal, echter geen Fantastiek mijns inziens.
-Oxana Langbeen – Oxana’s Oxymoron: Milie Jeux (SF), Illustratie: Marcel Ozymantra
Vaag doet dit me denken, weet niet waarom, aan de verwoestende maatregelen van ene Bolsenaro, gevestigd in Brazilië, op deze aarde. Hij vond slechts een onbewust bos tegenover zich.
-Reinold Widemann – De tik van de metronoom (HO), Illustratie: Gert-Jan van den Bemd
Eerlijk gezegd weet ik niet goed wat ik met dit verhaal aan moet. Het was Fantastiek, dat buiten kijf. Het was ook meer dan leesbaar, ook dat buiten kijf. Maar waar gaat het nu helemaal over? Ik zal er toch nog eens over moeten nadenken! Het is nu een paar dagen later. Nog eens gelezen én… hetzelfde resultaat. Ik zal het moeten accepteren.
-Gerold H. Kort – Aanval (HO), Illustratie: Gidion van de Swaluw
Een man in bed, onbeschermd in een half wakende/slapende toestand. Een monster manifesteert zich. Een eng verhaal dat me met vraagtekens achterlaat. Toch een Vuijeton!?
-Luc Vos – Rode reus (SF)
Onze zon is op weg om in een duizelingwekkend tempo een rode reus te worden. Het is het verhaal van twee kinderen, die een hoopvolle, maar angstaanjagende toch naar een onwaarschijnlijke redding ondernemen. Mooi en lang, maar enigszins naïef verhaal tegen een dystopisch decor.
-Johan Klein Haneveld – Tussenlanding in Qatar (SF), Illustratie: Dick van der Plas
Verhaal met een angstaanjagende opbouw. Wat is gebeurd? Wat is er aan de hand? Onwetendheid is dat soms erger dan weten. Geen idee, maar zoveel is duidelijk…, of toch niet?

Uit!!! Alweer bereiken we het onverbiddelijke einde. Of een tijdschrift (of een boek) nu dik of dun is, altijd zit er weer een einde aan. En… maar goed ook. Dikke Duim in ieder geval voor deze dikke Fantastische vertellingen en Dikke Duim voor Remco Meisner. Hij moet al dat moois toch maar mooi in de beauty van een omslag proppen, na productie in een stugge enveloppe proppen om het daarna in een brievenbus proppen. Mooi karwei, waarvan je jezelf (ik wel althans) serieus af kunt vragen, hoe hij al dit moois nog in het abonnement gepropt krijgt!!! Ik krijg het allemaal wel opgeteld, maar kom dan toch in de rode cijfers uit! Dit soort volumineuze uitgaven toch maar niet al te vaak doen, Remco!!! We willen je absoluut niet failliet zien gaan!

Maar goed… hoe het ook zij… ik heb me met FV65 prima weer een aantal uurtjes vermaakt. En nu is het weer tijd voor iets anders te lezen. Mooi… al begint het verlangen naar FV 66 alweer lichtelijk de kop rond te zeuren. Een verlangen dat nooit gestild lijkt te worden. Misschien is een oneindig doorgaande FV dan toch wel een de oplossing?

Jos Lexmond

November – Thomas Olde Heuvelt (HO)
Meulenhoff Boekerij bv, Amsterdam (2022)
457 pagina’s, € 22,99
Omslag: DPS Design & Prepress Studio

Ergens, tijdens het lezen van ‘November’, zag ik op facebook, iemand schrijven dat hij Thomas Olde Heuvelt beter vond dan Stephen King. Dat zinnetje spookte al een hele tijd door mijn hoofd en op onbewaakte momenten, dat mijn brein niets anders te doen had (komt heel sporadisch voor), was ik het daarmee eens. Maar… eigenlijk wist ik het niet en eigenlijk weet ik het nog steeds niet. Stephen King is natuurlijk bij leven al een legende en zijn laatste boek ‘Fairy Tale’ was weer een bonbon tussen de chocolaatjes. Alhoewel het daar blijkbaar ook niet iedereen het helemaal eens mee was. Hoe dan ook… ik houd van Stephen King en ik houd van Thomas Olde Heuvelt en wie beter is dan wie, kan me eigenlijk niet zo heel erg veel schelen. Stephen King is min of meer aan het einde van zijn carrière, al schrijft hij nog steeds als een malle en Thomas Olde Heuvelt staat nog enigszins aan het begin, ofschoon hij al een heel behoorlijke staat van dienst heeft. Hoe het ook zij… van beiden gaan we nog steeds een hele hoop moois lezen en daar gaat het om.

‘November’ is alweer een mooi verhaal. Mooi? Schitterend! Ik dacht niet dat hij ‘Orakel’ zou kunnen overtreffen, maar doet dat toch maar mooi. Ergens las ik, vraag me niet waar, want ik weet het echt niet meer, dat de kracht van Thomas Olde Heuvelt was, dat hij zijn hoofdpersonen toch nog een Nederlands tintje mee gaf. In eerdere boeken van hem was dat zo, maar in ‘November’ kan ik dat Nederlandse tintje toch niet echt ontdekken. De personen in ‘November’ zijn Amerikaanser dan de Amerikanen. Misschien dat zij verre, hele verre, voorouders hebben die Nederlanders waren, maar dichterbij dan dat zullen ze niet komen, denk ik zo. Maar wat maakt het uit. Ze zijn wie ze zijn en ze zijn zo omdat Thomas ze zo heeft willen laten zijn. De schrijver maakt de dienst uit.

Het verhaal zelf. Het speelt zich voornamelijk af in Bird Street in het plaatsje Lock Haven, Washington. De straat blaakt van het geluk. Er wonen gelukkige mensen met mooie grote huizen en met mooie dure auto’s. De mensen stralen het geluk ook uit. Allemaal zijn ze gezond, fysiek in een goede conditie en hebben succesvolle carrières. Hun kinderen zijn getalenteerd en beloftes voor de toekomst. Kortom… de straat is gelukkig. Bovenmatig en bovennatuurlijk gelukkig. Maar… dat geluk komt met een prijs.

Als het verhaal opent is het 3 november. Het is de derde dag van november en de jaarlijkse ellende is net begonnen. Ineens is alle geluk door de schoorsteen. Verdwenen, in rook opgegaan. De Donkere Dagen zijn aangebroken. Waren ze de andere elf maanden van het jaar overmatig gelukkig, nu zijn ze, voor een maand, overmatig ongelukkig. Wat hen overkomt is niet onoverkomelijk, maar wel lastig en werkt op de zenuwen. En… zoals elk jaar, moet er iemand dood, dat is de prijs van geluk. Sterven door hun hand. Maar wie en hoe en is dat hun gelukkige leven, de rest van het jaar, waard?

Thomas Olde Heuvelt weet als geen ander de spanning met stukjes en beetjes, subtiel en rustig op te voeren. Het verhaal grijpt je bij de strot zo gauw als je eraan begint en ik weet niet hoe het met jullie was (als je het al gelezen hebt), maar mij liet het niet meer los. Je wilt door en slaap is dan niet heel erg belangrijk meer (dat merkt je de volgende dag wel weer). Je voelt het ongemak en telkens als er weer iets onaangenaams gebeurt in die novembermaand, dan voelt dat net zo aan, zoals de lijdende voorwerpen het ondergaan in het verhaal.

‘November’ is geen slash horror. Er worden geen mensen leeggezogen of in mootjes gehakt. De bewoners van Bird Street zijn gewone mensen, zoals jij en ik. En hun angsten zijn dezelfde als die jij en ik hebben. Maar er een ding wat wij als gewone mensen niet hebben en dat is dat wij onze ziel niet aan de duivel verkocht hebben voor elf maanden geluk per jaar. Zij wel!!!

Mocht je het tot nu toe niet gelezen hebben, dan kan ik het jullie van harte aanbevelen. Zet het in ieder geval vast op je Te Lezen lijstje. En lees het dan ook werkelijk. Je zult er geen spijt van krijgen. Ik ben alvast meer dan benieuwd naar het volgende boek van Thomas Olde Heuvelt!!!

Jos Lexmond