„Es gibt keinen Zufall. Jeder Weg ist vorherbestimmt. Alles passiert, wann es passieren muss. Zur richtigen Zeit, am richtigen Ort. Als wäre der Teppich der Welt ein Geflecht von unendlichen Fäden. Jeder an seinem Platz. Aber die wenigsten von uns wissen, wohin ihre Reise geht.“
Dark gaat over de inwoners van het Duitse plaatsje Winden. Winden is vooral bekend vanwege de kerncentrale die er staat en voor de rest lijkt er op het eerste gezicht niet zo heel veel te gebeuren. Maar niets is wat het lijkt. De serie begint met een zelfmoord en de vermissing van een jongen met rood haar. Dit roept in de gemeenschap nare herinneringen op aan een niet opgeloste vermissing 33 jaar eerder. In de eerste aflevering gaan een aantal kinderen naar de ingang van een grot, maar ze schrikken en bij het wegrennen verliezen ze één van hen uit het oog. Dit is Mikkel Nielsen en hij komt niet meer thuis. Tenminste, niet in het heden wat in dit geval 2019 is.
Dit is het begin van een verhaal waarin vier families letterlijk met elkaar verbonden worden door heden, verleden en toekomst. De ene hoofdpersoon is Jonas Kahnwald, hij is de zoon van Mikkel die hij alleen kent als Michael en hem verwekt heeft in het verleden bij Hannah. De andere hoofdpersoon is Martha Nielsen die feitelijk het nichtje van Jonas is omdat Mikkel haar broer is. Duizelt het al? Dark is een serie die, om het idee te krijgen dat je er echt iets van snapt, meer dan een keer bekeken moet worden. Maar dat is wat mij betreft geen straf, ondanks het soms bijna onnavolgbare verhaal. De kracht van Dark ligt in het feit dat alle karakters ondanks de absurde situatie “echt” aanvoelen. Je kan, de soms heel donkere, motivaties van de karakters volgen. Hannah die eigenlijk helemaal niet met Michael had willen zijn, maar het liefst met Ulrich was geweest. Voor Ulrich heeft ze veel over: in 1986 liegt ze over het feit dat zijn vriendin Katharina aangerand zou zijn door hem en in 2019 gaat Hannah vreemd met hem wat ze koste wat kost ook wil laten merken aan zijn vrouw Katharina. En dit is maar een voorbeeld.
Alles is met elkaar verbonden. In de eerst twee seizoenen komt dit vooral naar voren door het steeds verder uitwerken van wat de gevolgen van tijdreizen voor de inwoners van Winden zijn. Ze zijn letterlijk aan elkaar verbonden, doordat het heden het verleden beïnvloed heeft en het verleden weer invloed heeft op de toekomst. Het tijdreizen in Dark werkt in eerste instantie in cycli van 33 jaar. Het wordt mogelijk gemaakt door een ongeluk dat met de kerncentrale gaat gebeuren. Onder de tijdreizigers zijn twee kampen. Het kamp van Adam dat niets anders wil dan een einde aan het tijdreizen maken en daarmee hebben zij dus ook het einde van Winden voor ogen. En dan is er het kamp van Eva, zij willen dat alles blijft zoals het is en ze doen dan ook hun uiterste best om de complete geschiedenis in stand te houden. En tot slot is er Claudia, zij wil vooral haar dochter Regina redden die gaat overlijden aan kanker.
In seizoen 3 blijkt Adam een oudere versie van Jonas te zijn en blijkt Eva een oudere versie van Martha te zijn. Maar ook dan is nog steeds niets wat het lijkt, want er blijken ook nog eens 3 realiteiten te zijn die aan elkaar verbonden zijn. In deze realiteiten leven de inwoners van Winden maar gaat alles net even anders. Dit wordt heel mooi in beeld gebracht door het gebruik van onder andere verschillende kleuren. In de ene realiteit heeft de school bijvoorbeeld gele deuren, terwijl deze in de andere realiteit rood zijn. Uiteindelijk kan er maar een realiteit blijven bestaan, en dat is de realiteit waarin alles zijn oorsprong gevonden heeft. Jonas en Martha moeten kiezen of ze door willen gaan in een oneindige cyclus zonder begin of eind. En als ze dat niet willen, wat is dan het alternatief en wat voor gevolgen heeft het kiezen daarvoor?
Dark verweeft in een complex verhaal veel wetenschappelijke, filosofische en literaire motieven. Denk hierbij aan directe verwijzingen naar Tesla en Schrödingers kat, maar ook aan H.G. Wells en het Griekse mythe van Ariadne. Er zijn duidelijke paralellen tussen deze legende en het verhaal van Dark door de 3 seizoenen heen. Lukt het Jonas en Martha om uit het labyrint te ontsnappen? Het afronden van een dergelijk complex verhaal is moeilijk en niet iedereen vindt dat het bij Dark goed gelukt is. Ik kan zelf goed met het einde leven en ik vind het ontzettend knap hoe het gelukt is om alle verschillende verhaallijnen tot een einde, of juist begin, te brengen. Maar het gaat in de laatste afleveringen wel erg snel, misschien soms wel te snel. En zou liefde uiteindelijk de ultieme keuze kunnen verantwoorden? Of past dat juist niet in een donker verhaal als dat van Dark wat juist vaak de slechte kanten van mensen wil laten zien?
Deze recensie, door Marlies Scholte Hoeksema, is eerder verschenen in HSF (2020/3).
