Frank van Dongen – Sporen voorbij de Eindtijd (SF)
De Ontdekking van de Mens-serie, deel 4 (en slot)
Iceberg Books, Amsterdam (2024)
503 pagina’s, € 24,99
Omslag: Michael van Zijl/Slobodan Cedic
Idealiter zou het beter geweest zijn nogmaals bij deel 1, ‘Het Duizend eiland experiment’, te beginnen en dan de gehele reeks in een adem achter elkaar uitgelezen te hebben. Misschien beter zelfs ‘Het bouwplan’ er ook nog voor gedaan hebben. Dit natuurlijk omdat de eerste drie delen van ‘De ontdekking van de mens’ al in 2021 verschenen. Zelf las ik ze pas begin 2022. Was ik geen recensent geweest… én… had ik meer dan genoeg tijd gehad, dan was ik absoluut nog een keer opnieuw begonnen! Een reeks van dit kaliber verdient dit zeker en vast! Maar het leven van een recensent is zich niet naar het verleden buigen, maar naar de toekomst en momenteel is de NTL of TBR stapel nog zo lang als van mijn vingertoppen tot de elleboog én er zijn er nog twee stuks onderweg. En… de Ontdekking van de Mens serie telt, zonder dit vierde deel, maar liefst 1460 pagina’s! Dus… hoe jammer ook, dat gaan we niet doen. Misschien als ik nog eens recensent emeritus ben (als ooit), zal ik er graag nog eens integraal én lineair van genieten.
Goed! Leed moet gedragen worden als een man (of vrouw natuurlijk)! Klagen leidt tot niets! Voort dus met: ‘Sporen voorbij de Eindtijd’, dat de trilogie tot een tetralogie maakt.
Het is vooral het verhaal van Jack Newton, een IGD kloon en zijn tweelingbroer Redmond. Maar het is ook het verhaal van de mensheid, wat me in de verte deed denken aan ‘Laatste en Eerste mensen’ van Olaf Stapledon, dat in 1974 bij Meulenhoff als SF 82 in vertaling verscheen. Het origineel verscheen al in 1930. Dat verhaal besloeg wel twee miljard jaar! Fascinerend! Ik heb het indertijd meerdere malen verslonden.
Ik had gehoopt op een korte samenvatting, dan wel inleiding, op de voorgaande trilogie, om de geest voor te bereiden, in plaats van het herlezen van de voorgaande drie delen, maar helaas! Dan maar op eigen kracht! Maar gelukkig was er toch een vorm van terugblik in de eerste paar hoofdstukken, die ik in eerste instantie niet als zodanig herkend had. Dus… ik zat verrassend snel weer in het verhaal, alsof er geen tijd tussen heeft gezeten. Dat had Jack Newton ook. Hij is op de vele eilanden van het experiment op zoek naar delen van zijn geheugen, die hem zijn ontnomen. Hij vindt ze terug in vele vormen, zoals een in de vorm van een dagboek.
De fragmenten die aangehaald kunnen worden zijn legio en daar kan je dus mee bezig blijven. Een keuze is niet te doen, maar een van de teksten die voorbij kwamen raakte me vol: “De invasie van Salomons rijk was snel en barbaars. De strijd tegen de ongelovigen bestond uit het uitmoorden van meisjes en vrouwen in de vruchtbare leeftijd. Als er maar geen overbleef was het uitsterven van de opstandelingen en ongelovigen binnen afzienbare tijd een feit. Ze richtten gruwelijke slachtingen aan. Regelmatig ontaarde het in een beestachtige orgie waar de zachte delen van de vrouwelijke prooien verslonden werden! Ze gaven het zondige ongedierte hun verdiende straf.”
Op dit punt aangekomen zoek ik eigenlijk naar woorden om dit alles te beschrijven en te omvatten, maar ik weet eigenlijk niet hoe. Dit gehele werk, deze tetralogie, is on-Nederlands goed en verdient meer dan om, minimaal in het Engels, vertaald te gaan worden. Voor mij staat ‘De Ontdekking van de Mens’ op eenzelfde niveau als ‘Duin’ van Frank Herbert, De Foundation van Isaac Asimov of wat voor topreeks dan ook. Laat de wereld er dus van meegenieten! Laat het verfilmd, of een Netflix serie worden.
Frank van Dongen begon in 2013 met het schrijven van de ‘Ontdekking van de Mens’ en dat is te zien. Eigenlijk zelfs eerder, in 2009, toen hij ‘Het Bouwplan’ schreef. Het beheerste zijn leven voor een volle tien jaar en zag het, de laatste jaren, steeds actueler worden. We mogen hopen dat het verhaal van onze wereld deze kant niet op gaat. Mijn tijd zal het nog wel duren, maar voor onze kinderen en kleinkinderen, zie ik het toch somber in. Niettemin is het voor een rechtgeaarde Fantastiek liefhebber, voorlopig nog wel in het Nederlandse taalgebied, een must, welhaast een plicht, om dit werk tot je te nemen! Het is groots en meeslepend!!! GROOTS!!!
Dit alles (amper toereikend) ervan gezegd te hebben, ben ik meer dan benieuwd waar Frank van Dongen hiernavolgend gaat komen. Hij heeft de lat wel heel erg hoog gelegd voor zichzelf!
Jos Lexmond