Johan Klein Haneveld – De laatste verkenner. Verre werelden, verre toekomsten (SF)
Godijn Publishing, Hoorn (2023)
327 pagina’s; prijs 20,99
Omslag: Leijp Vormgeving/Cornell Göksu
Johan Klein Haneveld is een grote producent van verhalen, waarvan het gros SF is en een ontzettend groot deel meer dan goed en geweldig goed is. Een enkele keer slechts kan je hem erop betrappen iets minder aandacht aan een verhaal geschonken te hebben, maar dat is eigenlijk te verwaarlozen, de boog kan niet altijd gespannen staan! “Johan Klein Haneveld is een schrijver in hart en nieren.” Staat op de achterflap te lezen en dat is een understatement. Je kunt haast geen tijdschrift of SF gerelateerde anthologie openslaan, of er staat wel een verhaal van Johan in. Mooi! Heel mooi! De wereld zou een stuk saaier zijn zonder een auteur als Johan, dat is een ding wat zeker is.
‘De laatste verkenner’ staat vol verhalen die sinds 2017 wel ergens in of op verschenen zijn. Zo’n bundel is natuurlijk een prachtige gelegenheid om al die verhalen eens te verzamelen en aan den lande te tonen. Als ik het wel tel, dan zou ik elf van de zevenentwintig verhalen gelezen moeten hebben, omdat ze in tijdschriften (of andere uitgaven) stonden, die ik in handen heb gehad. De overige verschenen op media, zoals websites en andere bronnen die ik nooit onder ogen gehad kon hebben. Al met al is ‘De laatste verkenner’ een prima mogelijkheid ze alsnog tot me te nemen. Overigens… de verhalen die ik wel las, ben ik helaas allang weer vergeten. Dat ligt niet aan de verhalen, maar aan mij. Hoe dan ook… we zullen ze allemaal eens overlopen.
-De wachtende vrouw (SF)
Een speleoloog tegen zijn pensioen aan, doet een enorme ontdekking, maar zwijgt er over. Wanneer maakt hij zijn ontdekking bekend? Intrigerend verhaal! Wat (en vooral) wie, vond de speleoloog? De indruk die ik kreeg, was dat het niet af was, er moest nog veel meer gebeuren, maar dat zal immer buiten ons gezichtsveld blijven.
-Het breukvlak (SF)
Sonny komt bij in een woestijn. Ze lijkt een zwaar beschadigde androïde te zijn, en… beschadigd door beschoten te zijn. Wie, wat en hoe… that’s the question.
-Besmetting (SF)
Een zelfgekozen verbanning, afscheiding en een jaarlijkse toenaderingspoging. Goed of fout, juist of vergissing. Prachtig verhaal met grote gevolgen.
-In de Rotterdamse haven (SF)
Fascinerend verhaal over een man die in een overstroomde wereld (in Rotterdam) in het water ligt en gered wordt door een voorbijkomend roestbak van een schip. Toch weer een verhaal waarvan je wilt weten hoe het verder gaat.
-Gevallen engel (SF)
Op aarde leef je in gefortificeerde onderkomens. Buiten is het niet veilig. Als een engel in nood raakt, waagt een priester zich buiten om hem (het/haar) te redden. Tevergeefs… Mooi en tegelijkertijd eng verhaal!
-De bevrijder (SF)
Een dystopisch verhaal over een androïde vrouw met een missie. De wereld is slechts een schim van de wereld die wij kennen. Judith Newton heeft een plan. Verontrustend verhaal met een onverwacht einde.
-Wereld van monsters (SF)
Met groeiend enthousiasme las ik dit schitterende verhaal. Ik voelde de wanhoop van de hoofdpersoon en ik hoopte met hem mee. Het einde was onverwacht, maar logisch. Laten we ervan leren!
-De smaak van aardbeien (SF)
Superrealistisch verhaal in een dystopische en een klimaat veranderde toekomst. Magnifiek verteld op een manier die je de wereld inzuigt. Ik proefde zelfs de aardbeien!
-De ijzeren vrucht (SF)
Prachtverhaal over een utopie, die zomaar weer in een dystopie zou kunnen veranderen. Kan een archaïsch apparaat, van voor de klimaatcrisis, iets dergelijks bewerkstelligen?
-Het huis op de heuvel (SF)
Een tussendoortje, maar geen onaardige! Ik ga er niets over zeggen. Gewoon achteruit leunen, lekker zelf lezen en genieten van de eenvoud en souplesse van Johan!!!
-Grafplaneet (SF)
Als je als bioloog ietwat met de feiten hebt gerommeld, is het maar de vraag of je opnieuw vertrouwd wordt bij een crisis. Te vroeg, te laat… het is om het even!
-Ongeluk (SF)
Een geluk bij een ongeluk, zo kan je dit verhaal het best omschrijven. Twee ruimtevaarders in een baan om Gliese 581d., daarheen gestuurd op de indicatie van leven. Mooi en gevoelvol verteld, met een ontknoping die je aan voelde komen. Als de ontknoping dan komt, vlamt de ontlading alsnog.
-Kille ontmoeting (SF)
Prachtverhaal met een afloop die ik, twee pagina’s voor het einde, voorzag. Maar… dat doet geheel en al niets af aan het verhaal. Vooral de tegenstellingen in de projectie deden me grijnzen.
-De hemel op aarde (SF)
Je hoeft niet echt te weten dat Johan gefascineerd is door de ijsmanen van ons zonnestelsel én een grote liefhebberij heeft in aquaria. Je zuigt het gewoon op uit het verhaal. Het heeft wel iets als een aquarium bestuderen, al zal daar de intelligentie (al weet je het natuurlijk maar nooit) ver te zoeken zijn.
-De strijd der dryaden (SF)
Verhaal over een bioloog die wordt ingezet als soldaat om bomenkap te beschermen tegen de dryaden. Als ze gewond raakt, krijgt ze de tijd om een en ander te overdenken en doet een belangrijke ontdekking. Tijd voor rigoureuze besluiten!
-De laatste der parafanten (SF)
Ook op deze wereld verwoest de mens het leefgebied van de inheemse bevolking. Een misdaad zonder weerga en mededogen. Mooi verhaal!
-De cactus liep voorbij (SF)
Een humoristische titel, maar het verhaal beschrijft een bloedserieuze overlevingsstrijd van mensen gestrand op een bizarre wereld. Elk mens is nu nodig om te overleven, maar…
-De ijzeren heuvel (SF)
De woeste waarheid! Om te overleven gelden de wetten van de woestijn. Wie niet mee kan komen, blijft achter. Rituelen om te blijven leven. Mooi verhaal met een verlangen naar toen… en verlangen dat onderhouden wordt.
-Een kwestie van perspectief (SF)
In dit verhaal verdiept Johan (en wij dus ook) zich in de problemen die lange reizen in de ruimte met zich meebrengen. De pro’s en con’s zogezegd. Ik denk dat de con’s wat groter zijn dan de pro’s!
-Wraakneming (SF)
Spannend en schitterend verhaal, dat je ademloos tot je neemt. De zeer onverwachte plot raakt je als een antimaterieraket!!! Het verscheen eerder in HSF in 2019. Ik moet het daar dus eerder gelezen hebben, maar ik vrees dat ik het niet terug kon halen. Maar als je bedenkt wat ik allemaal in die vier jaar gelezen heb, dan is het ook weer niet zo gek.
-Droomboot (SF)
Mooi verhaal dat eigenlijk nergens anders over gaat, dan je bestemming bereiken. Als je maar zelf kan besluiten hoe!
-Het moeras (SF)
Een onbekend wezen, volop in strijd met zichzelf en ervan overtuigd zijnde achtervolgt te worden, baant zich een weg door een moeras. Het weet niet waarheen, maar gaat in een rechte lijn worstelend voorwaarts. Waarheen, waarvoor…
-Waar je goed in bent (SF)
Een waanzinnige wereld en een opgesloten pyromaan, zonder zijn benodigdheden. Een wereld afgetekend en afgerekend op zijn behoefte. Is er plaats voor een pyromaan?
-De tuinman (SF)
De aarde oneindig ver in de toekomst. Aliens op bezoek, geprojecteerd in robotlichamen. De aarde is leeg. Overal zijn littekens van mismanagement en uitputting. Slecht enkele plekken van groen, van hoop…
-In elkaars ogen (SF)
Dit is een verhaal dat helemaal Johan Klein Haneveld uitstraalt! Titan, onder het ijsoceanen, interstellaire ruimte, alles in optima forma. Het is slechts een ding niet wat het wel zou moeten zijn. Het schreeuwt in kapitale letters om een roman te mogen worden. Laat het gebeuren, Johan! Het heeft zelfs misschien wel de potentie van een trilogie!!!
-De laatste verkenner (SF)
Het titelverhaal. Waarschijnlijk gekozen omdat Johan ook wel aanvoelde hoe bijzonder het was. Het is van alles het laatste in het zonnestelsel en die gebeurtenissen zijn met melancholie omhult. Prachtig en een absoluut bewijs van kunnen. Petje af!!!
-Het bezoek van de tovenaar (SF)
En dan… last but not least! Dit verhaal dat Johan’s bijdrage aan ‘Wereldbedenkers’, die ik mocht samenstellen voor Spatterlight. Het was de bedoeling een bundel te maken met verhalen die die de geest van Jack Vance geschreven waren. Achteraf gezien is dit verhaal niet echt Vance, maar daarom is het er niet minder om!
‘De laatste verkenner’ is een magnifieke bundel met korte verhalen. Ze lijken allemaal binnen een bepaald thema te passen. Een wezen, man, alien of robot, is in een bepaalde situatie geplaatst en ontdekt al doende zijn plaats, functie of oplossing in het geheel. Maar immer origineel en meestentijds met een verrassend uitkomst. Veel van de verhalen zijn kort, niet meer dan een paar duizend woorden, maar krachtig! Deze bundel is een prachtig overzicht van zijn kunnen en oeuvre. Daar wil ik er nog wel eentje van!!!
Jos Lexmond