Jack Vance – Ruimtepiraten! – 181p.
Spatterlight, Amstelveen (2021) € 14.99
Het Verzameld Werk van Jack Vance 7
(Vandals of the Void -1985, The John C. Winston Company, Philadelphia (1953))
Vertaling: Karin Langeveld
Omslagontwerp: Howard Kistler
Omslagillustratie: Ron Marc
Met de kennis van nu (die ik grotendeels uit De Spatterlight Nieuwsbrief van afgelopen Mei heb), mag ik volgens mij best wel stellen dat ik nog nooit een verhaal zo verkracht heb gezien als in ‘Vrijbuiters in het heelal’, dat in 1955 bij Uitgeverij De Verkenner uit Baarn verscheen, het geval was. En… waar ik me niet bewust van was tot mei van dit jaar. Ik kocht het boekje ergens begin jaren zeventig voor een paar kwartjes en was er destijds blij mee. Daarna ben ik het nog een paar keer tegengekomen, waarbij het steeds snel in waarde toenam. Ik heb eens op een veiling staan te kijken, waar de biedingen op een gegeven moment opliep tot 150 gulden, waar het ook de deur voor uit ging. Ik was al vroeg een Vance fan, maar dat zou ik er nooit voor uitgegeven hebben. Maar het is wel een collectors item, dat moet ik wel toegeven. Het verhaaltje vond ik drie keer niets en nu weet ik wél waarom dat zo is. Er is namelijk door de vertaler destijds (Jacques Stevens), al vertalende, veertig procent van de tekst uit gesloopt. Een héél kwalijke zaak. Alhoewel hij er persoonlijk natuurlijk weinig aan kon doen. Hij werd ook maar gestuurd. Het verhaal moest in de beschikbare ruimte tussen de kaft passen, net als alle andere boekjes uit de Junior Jongensboeken reeks. Meteen, toen ik het las, vreesde ik ook voor de andere delen in de reeks, zoals bijvoorbeeld ‘Gestrand op Mars’ van Lester del Rey en ‘Stuurloos in de stratosfeer’ van A.M. Low, of een van de andere 25 fantastieke delen, met zelfs een Jules Verne ertussen. De rillingen liepen me over de rug. Wat ik me dan meteen afvraag is of dat de auteurs zelf wel weten wat er met hun pennenvruchten gebeurd. Krijgen ze het ooit onder ogen en… indien dat het geval is, dan kunnen ze het hoogstwaarschijnlijk toch niet lezen. Zelfs Meulenhoff, die het in 1996 nog eens uitgeeft met als titel ‘Vandalen van de ruimte’, laat vertaler Ruud Bal alleen diezelfde vertaling uit 1955 nog maar eens afstoffen en moderniseren. Ook al niet heel erf fraai te noemen, al hebben die het verhaal natuurlijk niet zelf verkracht. Toch zetten ze de misdaad, ik kan het niet anders noemen, gewoon voort. Pas nu… in 2021, dus zesenzestig jaar na de eerste ‘vertaling’, brengt Spatterlight voor het eerst een volledige vertaling op de markt en doet daarmee, voor het eerst, recht aan het boek. Ik ben er blij mee!
Het verhaal is trouwens terwijl Jack Vance, samen met zijn vrouw Norman, op vakantie was in Oostenrijk. Op het balkon van Hotel Lutz te Fulpmes, een Tirolerdorp zuidelijk van Innsbruck, begon hij er aan en beëindigde het in Positano aan de Amalfikust, alwaar hij aan ‘Rare snuiters’ begon en Norma ‘Vandals of the Void’ op een kleine kofferschrijfmachine uittikte en het manuscript op de post deed. Dit zijn leuke weetjes, nietwaar?
‘Ruimtepiraten!’ is nu, dank zij Spatterlight, compleet en nu een spannend jongensboek geworden. Jongensboek? Ja… inderdaad, jongensboek en geen Young Adult. Jawel… de hoofdpersoon Dick Murdock is vijftien en volgens de huidig geldende normen uiteraard een Young Adult te noemen. Echter… was je vijftien in 1953, dan was je nog steeds een jochie. Zelf was ik in 1969 vijftien en naar mijn idee was ik destijds ook nog een vrij naïef knaapje, wat wel Young was, maar weinig Adult. Dat kostte nog een paar jaartjes.
Als je ergens in het verleden ‘Vrijbuiters in het heelal’ gelezen heb, dan zou ik je echt aanraden, de volledige versie ‘Ruimtepiraten!’ tot je te nemen. Mocht je dat niet gedaan hebben en toch eigenlijk alles van Vance gelezen willen hebben (wat je natuurlijk wilt!), dan uiteraard ook van harte aanbevolen. Ik voelde me er weer jong bij. Leuk!!!
Jos Lexmond