Vox – Christina Dalcher (SF)
Meulenhoff Boekerij bv, Amsterdam (2019)
316 pagina’s, € 19,99
Oorspr.: Vox (HarperCollins Publishers – 2018)
Vertaling: Anne Jongeling
Omslag: Baqup
Natuurlijk is het zo dat Christina Dalcher heel erg goed heeft gekeken naar ‘The Handmaids Tale’ van Margaret Atwood en natuurlijk mag je ook best zeggen dat haar toekomstige Verenigde Staten van Amerika min of meer een kloon is van Atwood’s Amerika, maar toch heeft ‘Vox’ een eigen stem die gehoord mag worden. Sterker nog… het is een regelrechte waarschuwing voor een mogelijke toekomst. Je ziet de voortekenen al. Het lijkt er op alsof de Verenigde Staten zich steeds meer laten leiden door religieuze groeperingen, iets wat ik persoonlijk ontzettend eng vind. Ook hier bij ons lijkt die kentering aan de gang te zijn. Staatsbestuur en geloof mogen niets met elkaar te maken hebben. Seculier bestuur is hier het enige en magische woord. Mensen mogen wat mij betreft geloven wat ze willen, maar laten ze er mij vooral niet mee lastig vallen. Nee, beter nog… laat mij er buiten. Natuurlijk… ik ben katholiek opgevoed door mijn ouders, maar sinds ik er zelf over na kan denken en sinds ik zowel de Bijbel, als de Koran en ook het Boeddhisme bestudeerde, besloot ik alle geloven achter me te laten. Wat mij betreft zijn alle rituelen en dergelijke gewoon door mensen verzonnen en als iemand er slaafs achteraan wil hollen… prima, maar zoals gezegd… laat mij er buiten.
Maar goed… daar gaat het hier niet om en eerlijk gezegd geloof ik ook niet dat het zo ver komt als beschreven in ‘Vox’. Ik heb er nog steeds vertrouwen in dat er altijd verstandige mensen zijn die dit niet zullen laten gebeuren. Eerlijkheidshalve moet ik toe geven dat ik ‘The Handmaid’s tale’ zelf niet gelezen heb. Ik heb de drie seizoenen van de TV serie gezien en was daar zwaar van onder de indruk. Zoals eerder gezegd is ‘Vox’ toch wat anders. De achtergrond, een superreligieus Amerika, die genegeerd worden door de rest van de wereld, heeft onder leiding van de president, maar misschien eigenlijk meer onder leiding van predikant Carl, de invloed van de vrouw teruggebracht naar de positie van huisvrouw. Ze hebben hun paspoorten in moeten leveren, mogen niet meer werken, ze mogen alleen televisie programma’s als bijvoorbeeld ‘Het kleine huis op de prairie’ of iets dergelijks kijken. Alle literaire boeken worden achter slot en grendel gehouden, waarvan de man de sleutel heeft én ze mogen niet meer spreken. Om dat laatste af te dwingen heeft elke en vrouw, en vrouwelijk kind, een kastje om de pols die de woorden telt die uitgesproken worden. Komt dat woordental boven de honderd per dag, dan krijgt de vrouw, of kind in kwestie, een flinke stroomstoot die navenant sterker wordt als er meerdere keren een overtreding van die regel plaats vindt. Dit levert hartverscheurende scènes op. Om een voorbeeld te noemen. Het dochtertje van Jean McClellan heeft op een gegeven moment een nachtmerrie, waarbij ze schreeuwt: “Mama, jaag ze weg jaag ze weg jaag ze weg jaag ze weg…”. Ze houdt niet op met schreeuwen en haar woordenteller telt maar door richting stroomstoot. Zelf heeft Jean geen woorden meer over voor die dag. Mensonterend en niet te bevatten.
Jean McClellan was een gerespecteerd hersenspecialist en als de broer van de president van de Verenigde Staten een ongeluk krijgt waarbij hij een hersenbeschadiging oploopt in het gebied waar Jean specialist in is, krijgt ze de kans om tijdelijk haar polsband af te doen en samen met haar vroegere team een oplossing te zoeken voor het probleem van de broer van de president.
Klinkt interessant niet? Is het ook. Zoals gezegd heel anders dan ‘The Handmaid’s Tale’ en minstens zo goed. Absoluut aan te raden, al moet gezegd worden dat het eerste deel van het boek gruwelijk is, maar dat die gruwelijkheden afzwakken als Jean haar oude baan oppakt. Een wat normalere futuristisch thriller blijft over. Het was mooier geweest als de gruwelijkheden van het eerste deel waren voortgezet in het tweede deel, maar als geheel blijft het verhaal toch de moeite van het lezen waard. Dalcher blijft de nabije toekomst onderzoeken. ‘Masterclass’ ofwel ‘Q’ staat op stapel en ik hoop absoluut op een vertaling.
Jos Lexmond