De Herderskroon – Terry en Lynn Pratchett (FA)
Schijfwereld 41 (en slot)
Meulenhoff Boekerij bv, Amsterdam (2018)
318 pagina’s, € 19,99
Oorspr.: The Shepherd’s Crown – Transworld Publishers (2015)
Vertaling: Venugopalan Ittekot (IWACC)
Omslag: Venugopalan Ittekot (IWACC)/Paul Kidby/Brad Wakefield
Illustraties: Paul Kidby
Terry Pratchett en de Schijfwereld. De twee zijn welhaast synoniem. Als je Schijfwereld zeg je Pratchett en zeg je Pratchett dan kan je haast niets anders zeggen dan Schijfwereld. Weliswaar heeft Terry Pratchett ook nog andere dingen geschreven waaronder de vijf delen in ‘The Long Earth’ reeks, samen met Stephen Baxter en het indrukwekkende ‘Nation’ (vetaald als:’Volk’), maar hij heeft zijn leven vooral gevuld met de Schijfwereld en zijn (of haar?) aanpalende projecten.
De Schijfwereld… wie is er niet groot mee geworden? Nou… ik wel, in ieder geval. Toen hier in 1991 het eerste deel, ‘De Kleur van Toverij’ verscheen, was ik flabbergasted, om het maar eens in Schijfwereldse termen uit te drukken. En, niet onbelangrijk, ik raakte ook meteen verknocht aan de vreemde wereld bewoond door zijn nog vreemdere kostgangers. De Schijfwereld, een platte schijf gedragen door vier olifanten die op de rug van een gigantische schildpad A’Tuin staan, welke door de lege ruimte onderweg is naar, volgens de overleveringen, een vrouwtjesschildpad. Je moet er niet aan denken wat er gebeurd als ze elkaar zouden ontmoeten! Minimaal een aantal zware schijfbevingen, denk ik zo. De wereld is niet alleen bewoond door gewone mensen, maar ook door heksen, tovenaars, trollen, dwergen, helden en vele andere mythologische wezens. De Schijfwereld heeft vaste terugkerende hoofdrolspelers, die te pas en te onpas opduiken. Mijn persoonlijke favorieten zijn absoluut Opoe Wedersmeer en ook Douwe Flinx, van de stadswacht van Ankh-Meurbork, staat hoog op mijn favorieten lijstje. Maar eigenlijk zijn ze me allemaal dierbaar.
U merkt wel dat ik de Nederlandse namen van mijn helden gebruik. Alhoewel ik nooit iets van de Schijfwereld reeks in het Engels heb gelezen, vond ik dat Venugopalan Ittekot, het pseudoniem van Ruurd Groot, (die samen met Eduard Visser de SF reeks bij Meulenhoff had opgezet, de zogenaamde Witte Meulenhoffjes, en samen voor het deeltje ‘Duvels en Oranje moeren’ (als Grovis, M=SF 13) verantwoordelijk waren) een briljante vertaler was van de flauwe kul van Pratchett en de gebruikte namen waren mijns inziens perfect. Ik begrijp dat er nog wel eens discussie over de vertaling was. Met name, dat er door de vertaling grappen verdwenen, maar ik geloof ook dat het zomaar nieuwe grappen opleverde. Maar mijns inziens waren de vertalingen briljant en dat was zelfs bij Pratchett bekend. Hoe het ook zei… ik heb van dat gedoe nooit iets van gemerkt en elke keer weer opnieuw van elk deel genoten.
Nu dus het 41ste en het laatste deel van de Schijfwereld. Met enige weemoed (zeg maar gerust: met grote weemoed) heb ik dit laatste deel tot me genomen. Hoe groot de invloed van Lyn Pratchett (Terry leed al sinds 2007 aan de ziekte van Alzheimer) op het geheel is… ik weet het niet, maar het las toch echt wel als een echte Terry Pratchett, die naar ik zo maar voor me zie, de dood en begrafenis van Opoe Wedersmeer beschreef zoals hij de zijne (in 2015) als wishfull thinking zou beschrijven. Zo zou hij zelf willen sterven en begraven worden. Ik voelde die ondertoon door heel het boek. En ook de hoop die eruit sprak dat het allemaal wel goed zou komen met degene die zijn erfgoed zou gaan beheren: Tiffanie Verweerd. Zou dat misschien Lyn Pratchett kunnen zijn? Ik vertel verder weinig over het verhaal van ‘De Herderskroon’, alleen dat Tiffanie Verweerd alle moeite moet doen om, samen met de Fiegels, boosaardige elfen die de Schijfwereld dreigen binnen te vallen, tegen te houden. Ik laat jullie zelf dit laatste boek van de Schijfwereld in alle rust genieten. Dat heb ik in ieder geval wel gedaan.
In de hoop dat er ooit iemand komt die de Schijfwereld en zijn bewoners weer tot leven kan wekken, vrees ik met grote vreze dat dit nooit zal gebeuren. Misschien maar goed ook, want anders blijf je het altijd met de grote meester zelf vergelijken. Maar ik zal het ‘Kreemes’ missen. Zoveel is zeker.
Jos Lexmond