Toekomstdenken – Princess Marcella alias Marcel van der Rijst

Literaire schrijvers die toekomstdenken in hun werk gebruiken en SF-schrijvers die literaire trekjes vertonen: wat denken wij er van?

In het SF-themanummer van literair tijdschrift Tirade (nr. 468) verschenen een aantal SF-verhalen van literaire schrijvers, in de EdgeZero editie van Wonderwaan verschenen een aantal bijzondere genreverhalen van afgelopen jaar.

NCSF en SFG vroegen lezers van beide bundels of ze erover wilden schrijven.

Hieronder de mening van NCSF-lid Marcel van der Rijst.

Recensie: Tirade 468 vs EdgZero 2016

 

Tirade 468, themanummer sciencefiction

Tirade is een literair tijdschrift dat vijf keer per jaar verschijnt. Nummer 468 staat in het teken van sciencefiction. Ik hield mijn hart vast. Literatuur en sciencefiction gaan meestal niet samen. In het verleden heb ik het boekje Toekomend jaar 3000 gelezen, dat ook een poging deed om sciencefiction en literatuur bij elkaar te brengen. Wat jammerlijk mislukt is.

 

Ik begon dan ook aan dit tijdschrift met een sterk vooroordeel: dat de verhalen saai en niet doordacht zullen zijn. In deze editie staan negen verhalen, vijf essays en een aantal gedichten. Verschillende verhalen bevestigen mijn mening dat literaire schrijvers geen sciencefiction kunnen schrijven. Zomaar een idee van een ondergrondse samenleving droppen aan het einde van het verhaal roept alleen maar vragen op. Je maakt het vluchtelingenprobleem niet aannemelijker als je de vluchtelingen op de maan plaatst en er buitenaardsen van maakt. Of in je verhaal zonder uitleg in Nederland een hek neerzet voor vluchtelingen voor het rijzende water. Of verhaalt over een arts in een geboortekliniek in een toekomstige wereld die graag zijn zaad overal en nergens achterlaat. Deze verhalen missen wat het schrijven van sciencefiction inhoudt. Een sausje van sciencefiction over een verhaal gieten, betekent nog niet dát het sciencefiction is. Ze lopen mank zodra er niet is nagedacht over hoe sciencefictionelementen invloed hebben op het verhaal of de hoofdpersonen.

Aan de andere kant werd ik tijdens het lezen ook verrast. Natuurlijk is het verhaal van Martijn Lindeboom goede sciencefiction. Dat had ik niet anders verwacht van een SF&F-schrijver. Ook andere literaire schrijvers hebben een goede poging gedaan. De sfeer in ‘Woud’ van Wytske Versteeg is goed getroffen. Het verhaal van Daan Doesborgh over ‘Willem’, koetsier in een toekomstig toeristisch Amsterdam, is treffend. Met de hoofdpersoon in ‘De draagster’ van Fiep Bodegom leef je mee.

Over de gedichten en de essay kan ik kort zijn: hierover kan ik niets zeggen. Daar heb ik een blinde vlek voor en ik begrijp en voel niets bij het lezen van gedichten.

Verder staat er een informatief essay in over de geschiedenis van sciencefiction en een leuk reisverhaal van Auke Hulst over zijn zoektocht naar plekken waar Phillip K. Dick heeft gewoond. Het essay over het schrijven van verhalen door robots had van mij wetenschappelijker benaderd mogen worden. Het blijft nu niet meer dan een gedachte en een gevoel hierover.

 

Deze Tirade krijgt van mij dan ook net 3 uit 5 sterren. Het is een niet geheel geslaagde poging om literaire schrijvers sciencefiction te laten schrijven. Zij zouden veel meer hun horizon moeten verbreden om te kunnen tippen aan de beste Nederlandstalige schrijvers van het fantastische genre. Er zijn er een paar met een goede poging die zelfs niet zouden misstaan in een bundel met sciencefictionverhalen, maar zelfs zij zouden nog een stuk moeten groeien om het fantastische genre te kunnen omarmen.

 

Recensie EdgeZero Editie 2016

Sinds 2015 verschijnt verhalenbundel EdgeZero, vol verhalen in het fantastische genre. In de 2016 editie staan twintig verhalen van negentien schrijvers. Er zitten verhalen bij van schrijvers die al jaren schrijven, maar ook van schrijvers die net komen kijken. Het gaat van harde sciencefiction via fantasy tot horror en alles wat er tussenin ligt.

 

Het is altijd moeilijk om een verhalenbundel te beoordelen. Er zitten verhalen tussen die je mooi vind maar ook verhalen die je minder aanspreken. Dat is niet anders dan bij deze bundel. Naast de jaarlijkse bundel Ganymedes geeft EdgeZero een goede weergave van wat Nederlandstalige schrijvers te bieden hebben in het fantastische genre.

Het is leuk om weer verhalen van Tais Teng, Jaap Boekestein, Mike Jansen en Marcel Orie te lezen. Ik heb mij zeer vermaakt met de verhalen van Anaïd Haen en Django Mathijsen. Gruwelde eens goed bij het verhaal van Tom Thys. Maar vlak de andere schrijvers niet uit. Allemaal hebben ze mij op de een of andere manier vermaakt. De ene keer is het verhaal goed opgezet maar voorspelbaar, zoals de verhalen van Johan Klein Haneveld, Wendy Torenvliet en Henriëtte Poelman. De andere keer spreken de hoofdfiguren mij niet aan zoals bij Jan J.B. Kuipers, of de verhaallijn zoals bij Pen Stewart. Een verhaal van Peter Kaptein lijkt deel uit te maken van een groter geheel en is daarom wat moeilijk in te komen. Terwijl Roelof Goudriaan en Tom Schoonbaert verhalen neerzetten waar niets op aan te merken is, maar die mij minder doen.

Er waren een paar verhalen die ik erg goed of mooi vond. Jack Schlimazlnik’s verhaal ‘Algorhythm’s blues’ geeft mij veel om over na te denken over zijn niet-rooskleurige  toekomstbeeld. In ‘Onder de rook van duizend vuren’ geven Nienke Pool en Mike Jansen heel treffend een wereld tussen leven en dood weer. Het verhaal van Marcel Orie, ‘Dode mannen dromen niet’, is een prachtige sfeervolle weergave van verloren schurken en dieven. ‘Verstilde liefde’ van Anaïd Haen en Django Mathijsen is een verhaal over liefde door de tijd heen met op het eind een traan. ‘De val van de Eremast’ van Floris Kleijne is een spannend verhaal over hoe we de terreur van oliemaatschappijen kunnen doorbreken. ‘Teken van leven’ van Iris Versluis geeft een mooi beeld van hoe idealen aan de kant worden gezet als iemand in nood is.

 

Als je van fantastische verhalen houdt, is EdgeZero zeker een aanrader. Deze bundel heeft voor iedereen wel een verhaal die bij hem of haar past. Laat je verbazen door de werelden en verbeelding van de schrijvers die deze bundel rijk is.

EdgeZero 2016 verdient een dikke 3 sterren uit 5.

 

Eindoordeel: Tirade 468 versus EdgeZero 2016

Ik ben geen schrijver maar een lezer en ik beoordeel verhalen en boeken vooral op mijn gevoel. In beide bundels staan schrijvers die kunnen schrijven. Dat staat buiten kijf. Maar de schrijvers in EdgeZero weten wat het fantastische genre inhoudt en schrijven er al een tijdje of zelfs jaren in. En dat merk je. Zij weten het gevoel op ter roepen van verwondering dat bij het genre hoort. Dat missen de meeste schrijvers in Tirade. Die hebben nog niet door hoe rijk het fantastische genre kan zijn om invloed uit te oefenen op hun verhaal of hoofdpersonen. Ze hebben zich niet of te weinig verdiept in het fantastische genre en dachten bij zich zelf mogelijk: dat kan ik ook. En dan blijkt dat het toch moeilijker is om een goed sciencefictionverhaal neer te zetten.

Ik vind daarom dat de EdgeZero 2016 editie met stip heeft gewonnen van Tirade 468. De literatuur kan nog veel leren van het fantastische genre. Ik heb nog steeds de hoop dat er meer vermenging komt tussen fantastische genres en literatuur en dat daar vele mooie verhalen uitkomen. Ik ben niet voor niets een lezer van mooie, ontroerende, spannende, verbazende verhalen met een fantastisch element erin.

 

Princess Marcella alias Marcel van der Rijst