Kim Stanley Robinson – Het ministerie voor de toekomst

Kim Stanley Robinson – Het ministerie voor de toekomst (SF)
Oorspronkelijk: The Ministery for the Future (Orbit Books) – 2020)
Starfish Books, Amsterdam (2023)
634 pagina’s, € 30,00
Vertaling: Menno Grootveld
Omslag: Zsa Zsa Linnemann, Studio ZenZ

Toen ik op Facebook een aantal foto’s zag van het bezoek van Kim Stanley Robinson op 7 november 2023 aan Paradiso te Amsterdam en ze met veel interesse bekeek, viel mijn oog op de titelpagina van ‘Het ministerie van de toekomst’ en… het kwartje (of 20 eurocent, zo u wilt) viel niet. Nog een blik en het viel nog steeds niet. Een derde blik (waarom ik dat deed is me nog een raadsel) en toen trof het me als een blikseminslag! Verdomd!!! ‘The Ministery of the Future’, vertaald??? Het leek me een totale onmogelijkheid. Hoeveel keer had ik er al niet verlekkerd naar gekeken op Fantastic Fiction? Ik had de moed allang opgegeven dat het ooit nog eens vertaald zou gaan worden en dan was het er ineens. Ik heb toch gauw nog wat onderzoek gepleegd, of het echt zo was en het was echt zo. Ik doe voor het NCSF niets dan onderzoeken naar wat er verwacht wordt de komende tijd en deze had ik gemist! Men kan zich afvragen hoe betrouwbaar die lijstjes eigenlijk wel zijn. Maar goed… ‘Het ministerie voor de toekomst’. Flabbergasted was ik! Snel maar weer de stoute schoenen aangetrokken en Starfish Books benaderd voor een recensie-exemplaar, wat ik per omgaande ontving. Mij hoorde niemand meer voorlopig!

Want… een flinke pil is het! Als tussendoortje, de Engelse uitgave had maar 568 pagina’s, dat scheelt toch een stuk! Maar goed… de Duitsers hadden nog meer te lezen, die uitgave telde maar liefst 716 pagina’s. ‘Das Ministerium für die Zukunft’ won daarmee wel de Kurd-Laßwitz-Preis in 2022.

Van Kim Stanley Robinson waren slechts vijf boeken en welgeteld, één verhaal vertaald (volgens Fandata.nl) in het Nederlands. De Capital Code trilogie en de eerste twee Mars boeken (Mars: De Rode Planeet en Mars: De Groene Planeet), op het laatste deel: Mars, De Blauwe Planeet, daar wachten we nog steeds (sinds 1994) op. Voor de rechtgeaarde SF liefhebber een regelrechte teleurstelling, want Kim Stanley Robinson was het meer dan waard vertaald te worden! Dus… als je het nog niet door had… ik ben heel erg blij met deze vertaling!!!

Waar gaat het over? In januari 2025 wordt een Intergouvernementele Werkgroep inzake Klimaatverandering in Zürich, Zwitserland opgericht. Iemand in de pers noemde de Werkgroep ‘Het ministerie voor de toekomst’ en die naam was het voortaan.

Het boek begint met deze top zin: “Het werd steeds warmer”. En even verder: “Het was ook te heet om te hoesten; lucht naar binnen zuigen was als ademen in een oven, zodat je wéér moest hoesten”. En weer wat verder: “Metalen oppervlakken die belicht werden door de zon branden als je ze aanraakte; hij kon zien dat er hittegolven boven heen en weer kaatsten, als de lucht boven een barbecue”. Dat geeft de sfeer wel een beetje weer als in een doorsnee stad in Uttar Pradesh in India een verstikkende hittegolf leidt tot een massale sterfte.

Een dermate start van het verhaal trok ondergetekende als een magneet het boek binnen en walste me dwars door het gebeuren heen. Een verhaal dat zo dystopisch is, dat je er als huidige, weldenkende, aardebewoner er de koude rillingen van krijgt en spontaan bang wordt voor de toekomst van je kinderen en kleinkinderen. Kim Stanley Robinson geeft in fictieve ooggetuigen verslagen aan waar het fout gaat en hoe de wetenschap wanhopig pogingen doen om achteruitgang te stoppen. Op Antarctica werken verschillende landen samen in een geo- engineeringproject om naar de bodem van gletsjers te boren en smeltwater omhoog te pompen om het basale glijden te vertragen, terwijl het programma meerdere andere gelijktijdige inspanningen stimuleert, zoals koolstoflandbouw en door zeilen aangedreven containerschepen voor vracht en luchtschepen voor persoonlijk vervoer. Hoe er enorme stroken Amerika teruggeven wordt aan de natuur en aan de dieren. Hoe Arabieren gekocht worden om hun olievoorraden in de grond te houden.

Het boek bestaat uit 106 korte of langere hoofdstukken, die worden afgewisseld tussen Mary Murphy, leider van het Ministerie van de Toekomst en Frank May, die de hittedood in India overleefde. Ook worden talloze hoofdstukken geweid aan verslagleggingen van lokale situaties en (semi)wetenschappelijke verhandelingen die soms wel eens storend zijn en je uit de ritme van het verhaal halen.
Ademloos heb ik het boek gelezen. Er werd op zo’n manier verslag gedaan van de gebeurtenissen, dat je er bij wijze van spreken, met je neus bovenop stond. De enige manier om er aan te ontsnappen, was het boek dichtslaan. Zelfs dan moest ik er daarna van bijkomen. Meteen daarna naar bed was uitgesloten!

Uiteraard heb ik bij Starfish Books gekeken of ze nog meer van deze klimaatfictie in hun fonds hadden. Je zou zeggen van wel, maar… nee dus! Wel een boek over ‘Eco-sabotage, of hoe je een pijpleiding opblaast’, maar dat lijkt me klimaattechnisch ook niet echt heel erg geweldig! Starfish Books lijkt zo op het oog een non-fictie uitgeverij te zijn, die met een fictie uitgave als ‘Het ministerie van de toekomst’, toch een proteststem tegen de vervuiling en de klimaatverandering menen te hebben. Zelf ben ik van mening dat dit soort fictie een groter bereik en impact heeft dan dit soort non-fictie, dat maar een klein en selectief publiek bereikt. De twee klimaatbundels als ‘Voorbij de storm’ en ‘Welkom in de broeikaswereld’, verschenen bij uitgeverij Macc, waren een succes. En… er is ruimte voor meer. In 2026 verschijnt een nieuwe klimaatbundel bij Macc, samengesteld door Johan Klein Haneveld. Dus… waarom in 2024 en 2025 (en desnoods ook in 2026) geen klimaatbundel (of andere klimaatwaarschuwingen in fictie) bij Starfish Books!!! Er is zeker plaatst voor in mijn agenda!!!

Hoe het ook zij… ‘Het ministerie voor de toekomst’ is een lezers must en een aanrader van de bovenste plank!!! Dat wilde ik maar even zeggen!!!

Jos Lexmond