De mannen en vrouwen staan in een kring, hun gezichten onherkenbaar door hun bruine kappen. “Here in the darkness,” roepen ze. “Here in the darkness.” De oude man vooraan heeft als enige zijn kap af.
“I summon you with poison,” declameert hij dramatisch. “I summon you with pain.”
Zijn discipelen blijven herhalen: “Here in the darkness. Here in the darkness.”
“I open the way. I open the gates,” zegt de man. Een wolk van schaduwen en nachtmerries verschijnt in de lucht. “We summon you together! Come!” De schaduwen worden tastbaar en een wezen is zichtbaar, zijn gezicht onherkenbaar door een buitenwerelds masker. Hij valt neer in de cirkel van magische symbolen die hem de komende zeventig jaar gevangen zal houden.
Of zijn het er honderdenzes?
Het beeld van het spierwitte en poedelnaakte wezen, gevangen in een glazen bol was onze eerste kennismaking met de Morpheus, de Koning van de Dromen. Het was 1989. Zijn verschijning was de start van een fenomeen. De comic heette The Sandman en de schrijver was Neil Gaiman.
In 75 delen vertelden schrijver Gaiman en een pantheon van illustratoren het verhaal van Morpheus en zijn familie The Endless, entiteiten die nog boven de goden staan. De steeds minder maandelijkse comics speelden zich af in verschillende tijden en werelden en putten uit diverse religies en mythologiën. Wat startte als een horrorcomic, werd uiteindelijk een allesomvattend literair werk. De comics werden gebundeld in graphic novels die een steeds groter publiek bereikten. Gaiman, een Brit met het uiterlijk van een goth en de stem van aristocraat, werd een cultheld van nerds en geeks over de hele wereld. En ik was er een van.
In 2003 las Neil Gaiman voor en beantwoordde vragen van het publiek tijdens Elfia in Haarzuilen. Het was er niet heel druk. The Sandman was weliswaar wereldwijd een succes, maar bij een relatief klein groep mensen. Uiteraard werd er gevraagd of er ooit een film van The Sandman zou komen. Gaiman antwoordde dat hij heel graag zelf een film zou willen schrijven over Death, de zus van Morpheus en een fan favoriet, maar dat Warner Brothers geen films meer maakte van 20 miljoen dollar. ‘Alles is low budget of een blockbuster, er zit niks meer tussenin,’ legde hij uit.
Ik ging in de rij staan om mijn Death graphic novel te laten signeren en mompelde iets over dat ik ook net mijn eerste boekje had gepubliceerd. “Marcel – don’t die!’ schreef Gaiman voorin.
In 2013 werd ik door uitgeverij Meulenhoff Boekerij gebeld of ik Neil Gaiman wilde interviewen voor publiek. Zij publiceerden zijn nieuwste boek “De Oceaan aan het einde van het pad” en wisten dat ik een enorme fan was.
Om kennis te maken gingen Gaiman en ik eerst samen lunchen. Ik was zo nerveus dat ik bijna niet uit mijn woorden kwam. Hij stelde mij op mijn gemak, door te zeggen dat hij hetzelfde had toen hij bij Stephen King aan de keukentafel zat. Dat hielp een beetje.
Ik interviewde hem eerst in een boekhandel in Amsterdam en de volgende ochtend in Utrecht (dat laatste interview staat op Youtube) voor twee keer vierhonderd man. En ondanks dat hij hier was om zijn nieuwe boek te promoten, ging een deel van het interview over The Sandman. En over de mogelijke verfilming ervan.
Roger Avary, Terry Gilliam, James Mangold, Eric Kripke en Joseph Gordon-Levitt, allemaal hadden ze geprobeerd een film of tv-serie van de grond te krijgen, zonder resultaat. Een van de filmscripts – waarin Morpheus moest vechten tegen mechanische spinnen – werd door Gaiman tot ‘het slechtste script dat ik ooit las’ bestempeld.
Fast Forward naar 2022. De duurste Netflix-serie ooit heet The Sandman. En hij is gemaakt door… Neil Gaiman zelf.
In een interview met Time zegt Gaiman hierover: “It felt like we were doing something that was literally impossible. I’d spent 30 years waiting for somebody to make a bad Sandman film. And just hoping that if I was really lucky, maybe it wouldn’t be bad. So getting to a place where we’re given the money and the resources to make Sandman from the comics is unexpected and an absolute delight.”
Ik besloot de serie samen met mijn 13-jarige zoon te kijken. Voor hem was alles nieuw, voor mij was het alsof de strips tot leven kwamen.
In de strips zit Morpheus 70 jaar gevangen. In de serie hebben ze daar meer dan honderd jaar van gemaakt. Dat betekent dat hij nog steeds in 1916 gevangen genomen wordt, maar ontsnapt in een andere periode. Dat zorgt ervoor dat Gaiman, showrunner Allan Heinberg en David Goyer de ruimte hebben om dingen anders te doen dan in de comics. En daar waar ze het bronmateriaal niet slaafs volgen, gaat de serie er op vooruit. De grotere rol van de Corinthean, een ontsnapte nachtmerrie gespeeld door Boyd Holbrook die elke scène steelt waar hij inzit, de verhalen die los van elkaar stonden in de comics en in de serie aan elkaar geknoopt worden, de cast die diverser is en meer een afspiegeling van onze tijd.
Het ziet er allemaal ook prachtig uit. De Hel, de Dreaming, waar de The Sandman en zijn dromen en nachtmerries resideren, kosten noch moeite zijn gespaard om de comics tot leven te brengen. Ook de cast is fantastisch. Tom Sturridge is een uitstekende Morpheus, de rest van de acteurs is mogelijk nog beter.
Valt er dan niks aan te merken op de serie? Jawel. Wat ik merkte is dat Morpheus, niet de meest sympathieke entiteit in het universum, in de serie iets menselijker en daardoor ook iets gewoner werd. In de comics is hij ongrijpbaarder, afstandelijker, ongemakkelijker in de omgang. In de strips is hij vaak letterlijk larger than life, hier is hij iets teveel Tom Sturridge naar mijn smaak.
Death daarentegen is perfect, en precies om die reden. De Death in de comics is het tegenovergestelde van hoe De Dood normaal in fictie wordt afgebeeld. Geen in een donker gewaad gekleed skelet met bombastische stem, maar een eeuwenoude jonge vrouw met meer empathie dan welk ander levend wezen ook. In de serie zit ze maar in één aflevering, maar Kirby Howell-Baptiste is de perfecte personificatie van wat waarschijnlijk Gaiman’s meest geliefde personage is.
Gaiman: “I’ve spent 34 years now with people coming up to me and saying, your character Death in Sandman, she got me through the death of my child. She got me through the death of my parents, of my loved one, of my sibling, of my friend.”
Het allerbelangrijkste is misschien wel wat mijn zoon van The Sandman vond. Hij kende de strips enkel van mijn tatoeages (zowel Dream, Death als Delirium sieren mijn armen) en binge watchte de elf afleveringen met mij in drie avonden. Hij werd meegesleept in de verhalen, vroeg af en toe naar de historische achtergrond en heeft daarna van zijn eigen geld de eerste Sandman-bundels aangeschaft.
En zo is de cirkel weer rond.
Seizoen 1 van The Sandman is te zien op Netflix.
Dit artikel, door Marcel van Driel, is eerder verschenen in HSF (2022/3).
Marcel van Driel is schrijver van (voornamelijk) jeugdboeken.