Jack Vance – De stille getuige – 194p.
Spatterlight, Amstelveen (2020) € 15,28
Het Verzameld Werk van Jack Vance 18
(The View from Chickweed’s Window, Underwood-Miller, Columbia – 1979)
Vertaling: Karin Langeveld
Omslagontwerp & Illustratie: Howard Kistler
(Verkrijgbaar via Amazon.de)
Buiten de boeken die hij schreef onder het verzamelpseudoniem Ellery Queen, welke in het Nederlands vertaald werden, is bij mijn weten, ‘De stille getuige’ het enige niet fantastieke boek van Jack Vance dat in vertaling verscheen. Het verscheen in 1981 bij Rostrum en ik schafte het destijds, als rechtgeaarde Jack Vance adept, meteen aan. Ik was er behoorlijk van onder de indruk. Het was een echte Vance en het enige veschil met de andere uitgaven, was dat het inderdaad geen SF of Fantasy was. So what! Nu het in de ‘Het Verzameld Werk van Jack Vance’ serie aan de beurt gekomen was, was voor mij een goede reden om het nogmaals te lezen. Sinds 1981 was het niet meer onder mijn ogen gekomen. Ik had het nog wel, maar het zat nog ergens in een doos met boeken die sinds de laatste verhuizing niet uitgepakt was. Schande!!! Ja… inderdaad, schande, maar het is niet anders. Hoe dan ook, nu dus weer de mogelijkheid om ‘De stille getuige’ weer eens ter hand te nemen. Ik genoot er net zo van als destijds.
Waar gaat het over? Luellen Enright is in april 1940 in Japan geboren als dochter van een zendelingenechtpaar Kenneth en Ruth. Kenneth en Ruth zijn in het bezit van een paar zeldzame vazen (hoe ze daar aangekomen zijn, zal het verhaal zelf verder duiden. Dat kan het veel beter vertellen dan ik). Tijdens de oorlog werd de zendelingenkerk door de Japanners gesloten en de Enrights geïnterneerd . De omstandigheden waren bar en boos in het kamp en in 1944 overleed Ruth als gevolg van ondervoeding in combinatie met longontsteking. Slechts de noodzaak om voor zijn dochtertje te zorgen, hield Kenneth in leven. Nadat de oorlog in 1945 afgelopen was, probeerde Kenneth zijn leven weer opnieuw op te vatten en heropende de kerk. Maar zijn vreugde is kapotgemaakt en een paar jaar na de oorlog, wordt hij ziek en ziet geen andere mogelijkheid om Luellen naar San Francisco, waar familie woont die voor haar kunnen zorgen, te sturen. De dan achtjarige Luellen komt in 1948 als pleegkind in het gezin van de welgestelde Brewers terecht. Haar tante Flora, oom Maurice en haar twee neven: Kendall en Olivier, wonen in een groot huis met een tuin in een van de betere stadsdelen. Tante Flora is dominant en kil, oom Maurice drinkt en heeft losse handjes, de jongens blijken onuitstaanbare ettertjes te zijn. Luellen’s leven wordt een hel en haar bezittingen, waaronder de twee vazen en een aardige som geld, wat bestemd was voor haar studie en haar een goede start in het leven te geven, werden door tante rigoureus in beslag genomen. Het een en ander leidt uiteindelijk tot een drama.
Het verhaal ontwikkelt zich zoals alleen een Jack Vance kan verzinnen en dat is met recht een van de hoofdredenen waarom ik zo dol op hem ben. Op je nou verhalen van bijvoorbeeld Cugel leest of ‘De stille getuige’ leest, je eindigt altijd met een grijns om je lippen en af en toe schalt je lach door de overigens stille kamer, omdat je weer verrast bent door de schalkse streken die uitgehaald worden. Als je nu wel of niet van Vance houdt… er is reden genoeg om van ‘De stille getuige’ te genieten!
Nog een observatie. Op een aantal plaatsen in het boek wordt gewag gemaakt van ‘Het boek der dromen’ (zie bijvoorbeeld pagina 45). Zoals u weet, of niet natuurlijk, was dat boek het vijfde en laatste deel van ‘De Duivelsprinsen’, wat in 1981 in het Engelse taalgebied verscheen. ‘De stille getuige’ verscheen in 1979. Het zou dus best mogelijk zijn dat Jack, terwijl hij met ‘De stille getuige’ bezig was, ook al met ‘Het boek der dromen’ doende was. Of… nog mooier: hij kreeg het idee ervoor terwijl hij met ‘De stille getuige’ bezig was. Waar of niet, de gedachte alleen is al mooi!
Jos Lexmond